Przygotowanie bezpośrednie

 

Trzy miesiące przed ślubem rozpoczyna się przygotowanie bezpośrednie do zawarcia sakramentu małżeństwa. Miejscem przygotowania bezpośredniego jest parafia stałego lub tymczasowego zamieszkania narzeczonej lub narzeczonego (KPK kan. 1063). To przygotowanie obejmuje:

 

-          spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem spisania kanonicznego protokołu badania narzeczonych i sprawdzenia wiedzy religijnej narzeczonych,

-          wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych,

-          katechizację przedślubną,

-          spotkania w parafialnej poradni życia rodzinnego,

-          spowiedzi przedślubne,

-        odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych,

-        spotkania z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości.

 

Zaręczyny

Obrzęd zaręczyn rozpoczyna okres narzeczeństwa, a tym samym czas bezpośredniego przygotowania do zawarcia małżeństwa. Zaleca się zachęcać narzeczonych do odbycia zaręczyn. Powinny one odbywać się przynajmniej 6 miesięcy przed planowanym zawarciem małżeństwa (TIE 32; FC 66). Dzięki nim ma miejsce przedstawienie sobie rodzin narzeczonej i narzeczonego, omówienie technicznych kwestii związanych z organizacją ślubu i wesela. Kulminacyjnym punktem zaręczyn powinno być nałożenie pierścionka zaręczynowego oraz błogosławieństwo narzeczonych przez rodziców. Duszpasterze winni wyjaśnić chrześcijański sens zaręczyn. Zaręczyny powinny mieć oprawę obrzędu religijnego i wspólnej modlitwy (KPK kan. 1062). Warto zachęcić do udziału we Mszy św. w dniu zaręczyn. Zaręczyny mają mobilizować narzeczonych do zachowania czystości przedmałżeńskiej oraz wzajemnego szacunku dla siebie i swoich rodzin.

 

Spotkanie narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej

Podczas spotkania duszpasterza z narzeczonymi należy potwierdzić tożsamość narzeczonych, stwierdzić ich dobrowolność decyzji zawarcia małżeństwa oraz wykluczyć ewentualne przeszkody kanoniczne. W tym celu należy przedłożyć odpowiednie dokumenty:

-        dokument stwierdzający tożsamość,

-        aktualną metrykę chrztu (nie starszą niż sześć miesięcy od daty ślubu) zawierającą informacje o przyjętym sakramencie bierzmowania i stawnie wolnym narzeczonych. Jeżeli któreś z narzeczonych nie przystąpiło do sakramentu bierzmowania, należy umożliwić skorzystanie z tego sakramentu,

-        dyplom lub zaświadczenie o ukończonym przygotowaniu bliższym do małżeństwa,

-        zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa (pobierane w Urzędzie Stanu Cywilnego ważne trzy miesiące od daty wydania),

-        dyspensa ordynariusza od przeszkody wieku czy innych przeszkód,

-        dokument stwierdzający nieważność poprzedniego małżeństwa w przypadku osób, które wcześniej żyły w małżeństwie,

-        dokument śmierci współmałżonka w przypadku wdów i wdowców.

 

Sporządzenie protokołu kanonicznego badania narzeczonych na urzędowym formularzu.

Badanie kanoniczne polega na wypełnieniu protokołu przez odnotowanie odpowiedzi uzyskanych podczas przeprowadzonej rozmowy osobno z każdą ze stron. Celem rozmowy jest badanie, czy między narzeczonymi nie zachodzą przeszkody do zawarcia małżeństwa oraz wady zgody małżeńskiej, a także zdobycie informacji czy narzeczeni pragną zawrzeć małżeństwo według nauki Kościoła Katolickiego[1].

 

Rozmowa sprawdzająca wiedzę religijną narzeczonych

Duszpasterz przygotowujący do zawarcia małżeństwa powinien mieć pewność, że narzeczeni posiadają wiedzę dotyczącą katolickiego rozumienia małżeństwa, jego świętości, o obowiązkach wobec siebie i dzieci oraz odznaczają się odpowiednią formacją w tym zakresie. Kapłan własnym nazwiskiem poświadcza, że są odpowiednio przygotowani do ślubu. Do małżeństwa powinny być dopuszczone osoby odpowiednio przygotowane. Służy temu weryfikacja wiedzy i postaw narzeczonych (FC 66).

Duszpasterz nie może dopuszczać do zawarcia małżeństwa sakramentalnego nieprzygotowanych narzeczonych. Jeżeli narzeczeni nie mają odpowiedniej wiedzy o chrześcijańskim rozumieniu małżeństwa i rodziny, nie akceptują zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa, powinien odmówić błogosławienia takiego małżeństwa.

 

Ustalenie czasu i miejsca ślubu

Ślub powinien odbyć się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych, gdzie był spisany protokół kanonicznego badania narzeczonych. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Licencję wystawia się po sporządzeniu protokołu, wygłoszeniu zapowiedzi oraz odbytej katechizacji przedślubnej. Nie dopuszcza się sprawowania obrzędów zawarcia małżeństwa poza świątynią.

Małżeństwo można zawierać w każdym czasie. Gdyby było sprawowane w Adwencie lub Wielkim Poście, duszpasterz powinien pouczyć narzeczonych o szczególnym charakterze tych okresów i przypomnieć im o powstrzymaniu się od hucznych zabaw.

 

Wręczenie wyprawki dla narzeczonych

W czasie spisywania protokołu kanonicznego badania narzeczonych wręcza się im tzw. ?Wyprawkę dla narzeczonych?. Składa się ona z dwóch książeczek: Liturgia sakramentu małżeństwa, Kiedy jestem płodna oraz filmu Podstawy rozpoznawania płodności. Służy ona lepszemu przygotowaniu do ślubu - zrozumieniu liturgii ślubu oraz poznaniu podstaw ludzkiej płodności. Wyprawka powinna być przedstawiona i omówiona przez duszpasterza oraz przez doradczynię parafialną.

 

Wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych

Małżeństwo zawierane w Kościele nie jest sprawą prywatną narzeczonych i każde zamierzone małżeństwo należy podać do publicznej wiadomości (KPK, kan. 1069) W parafiach zamieszkania narzeczonych należy wygłosić dwie zapowiedzi przedślubne. Głoszenie zapowiedzi ma na celu badanie stanu wolnego narzeczonych i wykluczenie ewentualnych przeszkód. Obowiązek wygłoszenia zapowiedzi spoczywa na proboszczu stałego lub tymczasowego miejsca zamieszkania każdej ze stron (TIE 94).

Istnieją trzy sposoby wygłoszenia zapowiedzi. Pierwszym jest umieszczenie zapowiedzi w gablocie na piśmie, tak aby było widoczne dla wszystkich przynajmniej przez dwie niedziele lub niedzielę i święto nakazane. Drugą formą jest wygłoszenie zapowiedzi podczas niedzielnych Mszy św. lub w niedzielę i święto nakazane. Trzecim sposobem jest głoszenie zapowiedzi w Kościele , a następnie umieszczenie ich w gablocie na niedzielę i święto nakazane. W uzasadnionych przypadkach ordynariusz miejsca może zwolnić z obowiązku wygłoszenia zapowiedzi (TIE 95).

Jeśli zapowiedzi były głoszone poza parafią, w której było badanie kanoniczne, należy w stosownym czasie zgłosić się po odbiór stosownego dokumentu. Powinien on zawierać adnotację o wygłoszonych zapowiedziach. Zaświadczenia o wygłoszonych zapowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 

Katechizacja przedślubna

Katechezy przedmałżeńskie rozpoczynają się po zgłoszeniu przez narzeczonych zamiaru zawarcia małżeństwa w kancelarii parafialnej. Odpowiedzialność za ich przeprowadzanie spoczywa na duszpasterzu. Żadne okoliczności nie mogą go z tego obowiązku zwolnić.

Katechizacja bezpośrednio przed ślubem jest nieodłącznym elementem dobrego przygotowania do zawarcia sakramentalnego małżeństwa. Nie należy jej mylić ani utożsamiać z katechezami w ramach bliższego przygotowania do małżeństwa. W ramach katechezy przewiduje się 10 spotkań z duszpasterzem. W związku z tym narzeczeni powinni otrzymać indeksy, w których poświadcza się udział w katechizacji przedślubnej. Indeksy przedstawia się duszpasterzowi przed ślubem, przy spisywaniu aktu zawarcia małżeństwa. Katechezy powinny być przeprowadzone nie częściej niż jedna w tygodniu. W wyjątkowych sytuacjach, gdy ze względów czasowych nie jest możliwe odbycie 10 spotkań w ramach katechizacji przedmałżeńskiej należy narzeczonych przygotować indywidualnie, sprawdzić ich wiedzę i wystawić stosowne zaświadczenie, które należy dołączyć do protokołu.

Wśród zalecanych tematów trzeba wyróżnić:

1.      Powołanie do życia w małżeństwie i rodzinie,

2.      Właściwe poznanie siebie w okresie narzeczeństwa,

3.      Zamysł Boga względem małżeństwa,

4.      Aspekt prawny małżeństwa: zgoda małżeńska, przeszkody małżeńskie, skutki prawne małżeństwa,

5.      Małżeństwo jako sakrament,

6.      Liturgia sakramentu małżeństwa,

7.      Rozwój i zagrożenia miłości małżeńskiej,

8.      Etyka życia małżeńskiego i odpowiedzialne rodzicielstwo,

9.      Zasady funkcjonowania rodziny, kształtowanie życia religijnego,

10.  Małżeństwo i rodzina w życiu Kościoła, państwa, społeczeństwa.

 

Spotkania w Katolickiej Poradni Rodzinnej:

Staranne przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa wymaga od duszpasterza skierowania narzeczonych do spotkań z doradcą życia rodzinnego w parafialnej poradni rodzinnej (KPK, kan. 1066-1067). Narzeczeni są zobowiązani do uczestnictwa w trzech spotkaniach w parafialnej poradni rodzinnej (DDR 31). W ramach spotkań narzeczonych w parafialnej poradni rodzinnej należy poruszyć następujące tematy:

?      odpowiedzialnego rodzicielstwa,

?           szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych,

?           sztucznego zapłodnienia oraz podstaw metod naturalnego planowania rodziny.

Podczas spotkań z doradcą życia rodzinnego, narzeczeni powinni zostać uświadomieni o odpowiedzialności za wzajemną miłość i przekazywanie życia, otrzymać wiedzę o szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych i sztucznego zapłodnienia oraz nabyć umiejętność stosowania naturalnych metod rozpoznawania płodności (DDR 31). W razie potrzeby należy udzielić narzeczonym porady, gdzie mogą udać się w razie sytuacji trudnych tj. niemoc płciowa, niezgodność grupy krwi, poradnictwa związanego z uzależnieniami. Spotkania z doradcą życia rodzinnego powinny być udokumentowane na specjalnych zaświadczeniach i dołączone do protokołów kanonicznego badania narzeczonych.

 

Spowiedź przedślubna

Celem bezpośredniego przygotowania narzeczonych do zawarcia małżeństwa jest doprowadzenie ich do pojednania z Bogiem, z samym sobą i z Kościołem. Służy temu sakrament pokuty i pojednania. W ramach bezpośredniego przygotowania do małżeństwa narzeczeni powinni odbyć dwie spowiedzi przedślubne: pierwsza na początku przygotowania, a druga bezpośrednio przed zawarciem małżeństwa. Zaleca się, aby pierwsza spowiedź miała charakter spowiedzi generalnej, która pozwoli lepiej ocenić stan duchowego rozwoju, poznać własne braki przed wejściem w nowy etap życia[2].

Spowiednik powinien pomóc penitentowi w szczerym wyznaniu grzechów i pouczyć go w wejściu w nowy etap życia i odpowiedzialności za przyszłe małżeństwo. Sakrament pokuty jest sposobem na osiągnięcie doskonałości życia małżeńskiego (DDR 32).

Zaświadczenia o odprawionych spowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 

Odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych,

Narzeczeni powinni być skierowani do odbycia dnia skupienia w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej (PZMR 41). Sanktuarium jest miejscem świętym, w którym narzeczeni mogą powierzyć swoje przyszłe małżeństwo Panu Bogu przez pośrednictwo Matki Bożej. W programie dnia skupienia powinien mieć miejsce rachunek sumienia z możliwością spowiedzi, konferencja, adoracja Najświętszego Sakramentu, Msza św. z homilią, świadectwo doradczyni lub małżeństwa. W Diecezji Radomskiej dni skupienia organizowane są cztery razy w roku: II sobota Wielkiego Postu, III sobota maja, II sobota września oraz I sobota Adwentu. Za organizację dni skupienia odpowiadają dekanalni duszpasterze rodzin oraz kustosze sanktuariów. Uczestnictwo w dniu skupienia powinno być obowiązkowe i udokumentowane podpisem i pieczęcią kustosza i dostarczone do parafii, w której jest prowadzone badanie kanoniczne.

Należy także zaproponować narzeczonym rekolekcje w formie spotkań weekendowych. Powinno być ono dobrze przygotowane i przeprowadzone w możliwie najlepszy sposób przez specjalny zespół osób, w skład którego wchodzą m.in. kapłan, doradca życia rodzinnego, psycholog, doświadczona para małżeńska, lekarz. Weekendowe przygotowanie do małżeństwa nie może zastępować przygotowania bliższego, ani spotkań z duszpasterzem parafialnym oraz spotkań z doradcą życia rodzinnego. Ta forma przygotowania powinna być odnotowana w protokole kanonicznego badania narzeczonych.

 

Spotkania z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości.

Akt ślubu spisuje się w parafii, gdzie będzie miał miejsce ślub. W uzgodnionym terminie do kancelarii parafialnej zgłaszają się narzeczeni wraz ze świadkami ślubu, przynosząc zaświadczenia o odbytej spowiedzi przedślubnej, wygłoszonych zapowiedziach, odbytej katechizacji wraz z dniem skupienia, dowodami osobistymi. Świadkami powinny być osoby pełnoletnie, bez względu na narodowość, wyznanie, płeć. Do podpisania aktu ślubu winni wykazać się dowodami osobistymi.

Przy zawarciu sakramentu małżeństwa narzeczeni składają w kancelarii ofiarę pieniężną na utrzymanie osób pracujących w parafii, w tym księży, organisty i zakrystianina. Narzeczeni nie ponoszą kosztów związanych z przygotowaniem do małżeństwa.

Powiadomienie Urzędu Stanu Cywilnego o zwarciu małżeństwa

Duchowny asystujący przy zawieraniu małżeństwa, powinien przypilnować, aby sporządzono ?Zaświadczenie o zawarciu małżeństwa?, czyli wypełnienie drugiej strony ?Zaświadczenia?, które przynieśli narzeczeni z Urzędu Stanu Cywilnego. Powinno być sporządzone w trzech jednakowo brzmiących egzemplarzach, opatrzone pieczęcią parafialną, podpisem duchownego, przed którym zawierano małżeństwo, podpisami nowożeńców i dwóch świadków. Przed upływem pięciu dni proboszcz parafii, na terenie, której było zawarte małżeństwo jest zobowiązany dostarczyć jeden egzemplarz do urzędu stanu cywilnego, drugi egzemplarz przekazuje narzeczonym, a trzeci zostawia w kancelarii parafialnej.

Fakt zawarcia małżeństwa należy niezwłocznie odnotować w księdze zaślubionych i w księdze ochrzczonych, a jeżeli byli ochrzczeni w innej parafii należy przesłać do tej parafii prośbę o dokonanie adnotacji ślubu przy akcie chrztu (KPK kan. 1121-1122).

 

Sytuacje wyjątkowe

W przypadku trudności w odbyciu przez narzeczonych 10 spotkań, można zorganizować spotkania weekendowe w ramach parafii, dekanatu czy miasta. Zaleca się, aby te katechezy kończyły się odbyciem dnia skupienia dla narzeczonych. Nie powinno się ulegać naciskom narzeczonych na brak czasu do przygotowania do małżeństwa. W wyjątkowych sytuacjach trzeba ich przygotować do małżeństwa indywidualnie przez osobiste rozmowy, podanie lektury i sprawdzenie stanu zdobytej wiedzy (DDR 34).

W uzasadnionych sytuacjach duszpasterz może przeprowadzić indywidualną formę przygotowania do małżeństwa. Może to uczynić przez podanie odpowiedniej lektury i osobistą rozmowę z narzeczonymi. Innym sposobem jest skierowanie ich na rekolekcje czy spotkania weekendowe. W przypadku narzeczonych mieszkających poza granicami Polski, trzeba ich skierować do ośrodków duszpasterstwa polskiego i polskich misji katolickich poza granicami kraju. Taka forma przygotowania powinna być poświadczona stosownym dokumentem i dołączona do protokołu przedślubnego (DDR 34).

Należy zachęcać narzeczonych do organizowania wesel bezalkoholowych. Trzeba także zwracać uwagę, aby zabawy weselne miały charakter zgodny z chrześcijańskim systemem wartości.