Informacje dla narzeczonych przygotowujących się do małżeństwa

Przygotowanie bezpośrednie do sakramentu małżeństwa

1. Odbywa się ono w okresie bezpośrednio poprzedzającym ślub. Powinno ono rozpocząć się przy zgłoszeniu proboszczowi miejsca zamiaru zawarcia małżeństwa sakramentalnego, przynajmniej 6 miesięcy przed ślubem. Celem tego przygotowania jest zrozumienie sensu ślubu kościelnego oraz dalszego budowania małżeństwa na łasce sakramentu małżeństwa oraz zacieśnianie więzi między narzeczonymi, a po ślubie małżonkami. Na tym etapie w przygotowaniu powinni brać udział obydwoje narzeczonych.

Jan Paweł II naucza, że ?Przygotowanie bezpośrednie do sprawowania sakramentu małżeństwa powinno odbywać się w miesiącach i tygodniach poprzedzających ślub, aby w ten sposób nadać nowe znaczenie, nową treść i nową formę tzw. egzaminowi, wymaganemu przez prawo kanoniczne. (?) w zakres treści (?) winno wejść pogłębione poznanie tajemnicy Chrystusa i Kościoła, znaczenia łaski i chrześcijańskiego małżeństwa, jak również przygotowanie do podjęcia czynnego i świadomego udziału w liturgicznym obrzędzie zaślubin?(FC 66).

Papież Franciszek wskazuje, że ?Osoby zaręczone powinny mieć większe wsparcie ze strony wspólnoty parafialnej w przygotowaniu do małżeństwie. Należy im pomagać, aby mogli jak najlepiej rozeznać czym jest miłość i zaangażowanie, czego pragnie od drugiej osoby, jaki typ wspólnego życia chce planować (AL 209). Trzeba im także pomóc wykryć sygnały ostrzegawcze zagrożeń, aby jeszcze przed ślubem mogli znaleźć środki pozwalające stawić im czoło? (AL. 210).

Za bezpośrednie przygotowanie do małżeństwa odpowiadają sami narzeczeni, ich rodziny oraz parafia jednego z narzeczonych.

Przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa obejmuje:

?         zaręczyny,

?     spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem ustalenia daty i miejsca ślubu,

?        spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem spisania kanonicznego protokołu badania narzeczonych,

?         rozmowę sprawdzającą wiedzę religijną narzeczonych,

?         wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych,

?         odbycie bezpośredniej katechizacji przedmałżeńskiej,

?         spotkania w parafialnej poradni życia rodzinnego,

?         odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych,

?         błogosławieństwo narzeczonych przed ślubem,

?        spotkanie z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości,

?         powiadomienie Urzędu Stanu Cywilnego o zawartym małżeństwie.

2.      Przygotowanie do małżeństwa w rodzinie

Zaręczyny

Obrzęd zaręczyn rozpoczyna okres narzeczeństwa, a tym samym czas bezpośredniego przygotowania do zawarcia małżeństwa. Należy zachęcać narzeczonych do odbycia zaręczyn. Powinny one mieć miejsce przynajmniej 6 miesięcy przed planowanym zawarciem małżeństwa (TIE 32; FC 66). Dzięki nim następuje przedstawienie sobie rodzin narzeczonej i narzeczonego, omówienie technicznych kwestii związanych z organizacją ślubu i wesela. Kulminacyjnym punktem zaręczyn powinno być nałożenie pierścionka zaręczynowego oraz błogosławieństwo narzeczonych przez rodziców. Duszpasterze winni wyjaśnić chrześcijański sens zaręczyn. Zaręczyny powinny mieć oprawę obrzędu religijnego i wspólnej modlitwy (KPK 1062). Warto zachęcić do udziału we Mszy św. w dniu zaręczyn. Zaręczyny mają mobilizować narzeczonych do zachowania czystości przedmałżeńskiej oraz wzajemnego szacunku dla siebie i swoich rodzin.

Błogosławieństwo przez rodziców w dniu ślubu

Zaleca się, aby przed wyruszeniem do kościoła, gdzie będzie sprawowana liturgia ślubu, miało miejsce błogosławieństwo narzeczonych przez swoich rodziców w domu rodzinnym. W tym celu należy przygotować wodę święconą z kropidłem, krzyż, obraz lub figurę patronów narzeczonych. Obrzęd składa się z prośby narzeczonych o błogosławieństwo, modlitwa nad nimi, błogosławieństwo rodziców, ucałowanie krzyża i pokropienie wodą święconą. Obrzęd ten jest odpowiednim wprowadzeniem do liturgii sakramentu małżeństwa.

Przygotowanie przyjęcia weselnego

Cała rodzina: rodzice, rodzeństwo, przyjaciele powinni zaangażować się w przygotowanie przyjęcia weselnego. Trzeba zadbać o właściwy wystrój lokalu, zatroszczyć się o jak najlepsze przyjęcie gości weselnych, pamiętać o właściwym doborze zabaw i tradycji weselnych.

 3.      Przygotowanie do małżeństwa w parafii

3.1.    Spotkanie narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej

Miejscem przygotowania bezpośredniego jest parafia stałego lub tymczasowego zamieszkania narzeczonej lub narzeczonego (KPK 1063). Zaleca się, aby podkreślać więzi z parafią, w której były przyjmowane inne sakramenty. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Licencję wystawia się po sporządzeniu protokołu, wygłoszeniu zapowiedzi oraz odbytej katechizacji przedślubnej.

Przynajmniej pół roku przed ślubem narzeczeni powinni powiadomić duszpasterza o zamiarze zawarcia małżeństwa i o miejscu ślubu. Duszpasterz zapisuje w odpowiednim kalendarzu datę i godzinę ślubu. Wstępnie omawia z narzeczonymi harmonogram przygotowania do małżeństwa. Informuje ich o wszystkich wymaganiach ze strony parafii dotyczących przygotowania do ślubu oraz przebiegu samej uroczystości zaślubin.

 3.2.    Ustalenie czasu i miejsca ślubu

Ślub powinien odbyć się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych, gdzie był spisany protokół kanonicznego badania narzeczonych. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Nie dopuszcza się sprawowania obrzędów zawarcia małżeństwa poza świątynią.

Małżeństwo można zawierać w każdym czasie. Gdyby narzeczeni chcieli zawrzeć małżeństwo w Wielkim Poście lub w piątek, duszpasterz powinien ich pouczyć o szczególnym charakterze okresu Wielkiego Postu i przypomnieć o obowiązku powstrzymania się od hucznych zabaw oraz o poproszeniu biskupa o udzielenie dyspensy od pokarmów mięsnych w piątek.

 3.3.    Sporządzenie protokołu kanonicznego badania narzeczonych na urzędowym formularzu

Podczas spotkania duszpasterza z narzeczonymi należy potwierdzić tożsamość narzeczonych, stwierdzić ich dobrowolność decyzji zawarcia małżeństwa oraz wykluczyć ewentualne przeszkody kanoniczne. W tym celu należy przedłożyć odpowiednie dokumenty:

?         dokument stwierdzający tożsamość,

?         aktualną metrykę chrztu (nie starszą niż sześć miesięcy od daty ślubu) zawierającą informacje o przyjętym sakramencie bierzmowania i stanie wolnym narzeczonych. Jeżeli któreś z narzeczonych nie przystąpiło do sakramentu bierzmowania, należy umożliwić przyjęcie tego sakramentu,

?         dyplom lub zaświadczenie o ukończonym przygotowaniu bliższym do małżeństwa,

?         zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa (pobierane w Urzędzie Stanu Cywilnego ważne sześć miesięcy od daty wydania),

W szczególnych okolicznościach wymagane są dodatkowe dokumenty:

?         dyspensa ordynariusza od przeszkody wieku czy innych przeszkód,

?         dokument stwierdzający nieważność poprzedniego małżeństwa w przypadku osób, które wcześniej żyły w małżeństwie,

?         dokument śmierci współmałżonka w przypadku wdów i wdowców.

Badanie kanoniczne polega na wypełnieniu protokołu przez odnotowanie odpowiedzi uzyskanych podczas przeprowadzonej rozmowy osobno z każdą ze stron. Celem rozmowy jest badanie, czy między narzeczonymi nie zachodzą przeszkody do zawarcia małżeństwa oraz wady zgody małżeńskiej, a także zdobycie informacji czy narzeczeni pragną zawrzeć małżeństwo według nauki Kościoła Katolickiego.

W czasie spisywania protokołu kanonicznego badania narzeczonych wręcza się im tzw. ?Wyprawkę dla narzeczonych?. Składa się ona z dwóch książek: Liturgia sakramentu małżeństwa, Kiedy jestem płodna oraz filmu Podstawy rozpoznawania płodności. Służy ona lepszemu przygotowaniu do ślubu - zrozumieniu liturgii ślubu oraz poznaniu podstaw ludzkiej płodności. Wyprawka powinna być przedstawiona i omówiona przez duszpasterza oraz przez doradczynię parafialną.

Na tym spotkaniu należy z narzeczonymi omówić sprawy organizacyjne tj: udział w celebracji zaślubin innych kapłanów, oprawa muzyczna uroczystości ślubnej, dekoracja świątyni, czynny udział w liturgii ślubu.

 3.4.    Katechizacja przedślubna

Katechizacja narzeczonych jest nieodłącznym elementem dobrej formacji narzeczonych. Nie należy jej mylić ani utożsamiać z katechezami w ramach bliższego przygotowania do małżeństwa.

Katechezy przedmałżeńskie rozpoczynają się po zgłoszeniu przez narzeczonych zamiaru zawarcia małżeństwa w kancelarii parafialnej. Odpowiedzialność za ich przeprowadzanie spoczywa na duszpasterzu. Żadne okoliczności nie mogą go z tego obowiązku zwolnić.

Spotkania formacyjne w ramach katechizacji narzeczonych powinny odbywać się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych lub w ramach dekanatu. W ramach katechezy przewiduje się 10 spotkań. Miejsce spotkań powinno być łatwo dostępne, ogrzewane, czyste, wyposażone w odpowiednią liczbę krzeseł, ławek, pomoce audiowizualne. Spotkania powinny być prowadzone metodami warsztatowymi, umożliwiającymi narzeczonym aktywny udział w spotkaniach. Spotkania powinna prowadzić odpowiednio dobrany zespół pastoralny: duszpasterz, doradca życia rodzinnego, doświadczona para małżeńska, terapeuta, psycholog, lekarz. Spotkania powinny być prowadzone systemem cyklicznym, cztery razy w roku. Na zakończenie narzeczeni powinni uczestniczyć w dniu skupienia dla narzeczonych w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej. Udział w katechizacji przedślubnej powinien być potwierdzony podpisem prowadzącego dane spotkanie w odpowiednim indeksie. Indeksy przedstawia się duszpasterzowi przed ślubem, przy spisywaniu aktu zawarcia małżeństwa. Katechezy powinny być przeprowadzone nie częściej niż jedna w tygodniu.

W wyjątkowych sytuacjach, gdy ze względów czasowych nie jest możliwe odbycie 10 spotkań w ramach katechizacji przedmałżeńskiej należy narzeczonych przygotować indywidualnie, sprawdzić ich wiedzę i wystawić stosowne zaświadczenie, które należy dołączyć do protokołu.

Wśród zalecanych tematów należy poruszyć:

1.         Powołanie do życia w małżeństwie i rodzinie;

2.         Poznanie siebie w narzeczeństwie;

3.         Zamysł Boga względem małżeństwa i rodziny;

4.         Aspekt prawny zawarcia;

5.         Małżeństwo jako sakrament;

6.         Liturgia ślubu;

7.         Rozwój i zagrożenia miłości małżeńskiej;

8.         Etyka życia małżeńskiego;

9.         Rodzina Kościołem domowym;

10.     Zasady funkcjonowania małżeństwa i rodziny.

 3.5.    Rozmowa sprawdzająca wiedzę religijną narzeczonych

Duszpasterz przygotowujący do zawarcia małżeństwa powinien mieć pewność, że narzeczeni posiadają wiedzę dotyczącą katolickiego rozumienia małżeństwa, jego świętości, o obowiązkach wobec siebie i dzieci oraz odznaczają się odpowiednią formacją w tym zakresie. Kapłan własnym nazwiskiem poświadcza, że są odpowiednio przygotowani do ślubu. Do małżeństwa powinny być dopuszczone osoby odpowiednio przygotowane. Służy temu weryfikacja wiedzy i postaw narzeczonych (FC 66).

Duszpasterz nie może dopuszczać do zawarcia małżeństwa sakramentalnego nieprzygotowanych narzeczonych. Jeżeli narzeczeni nie mają odpowiedniej wiedzy o chrześcijańskim rozumieniu małżeństwa i rodziny, nie akceptują zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa, powinien odmówić błogosławienia takiego małżeństwa.

 3.6.    Spotkania w Katolickiej Poradni Rodzinnej

Staranne przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa wymaga od duszpasterza skierowania narzeczonych do spotkań z doradcą życia rodzinnego w parafialnej poradni rodzinnej (KPK 1066-1067). Narzeczeni są zobowiązani do uczestnictwa w trzech spotkaniach w parafialnej poradni rodzinnej (DDR 31). W ramach spotkań narzeczonych w parafialnej poradni rodzinnej należy poruszyć następujące tematy:

1.      Zachwyt nad ludzką płodnością;

2.      Cud poczęcia nowego życia,

3.      Wartość metod naturalnych a szkodliwość antykncepcji.

Podczas spotkań z doradcą życia rodzinnego, narzeczeni powinni zostać uświadomieni o odpowiedzialności za wzajemną miłość i przekazywanie życia, otrzymać wiedzę o szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych i sztucznego zapłodnienia oraz nabyć umiejętność stosowania naturalnych metod rozpoznawania płodności (DDR 31). Udzielone porady powinny być zakorzenione w realiach życiowych, podparte solidną wiedzą ze strony doradców życia rodzinnego (por. AL 211). W razie potrzeby należy udzielić narzeczonym porady, gdzie mogą udać się w razie sytuacji trudnych tj. niemoc płciowa, niezgodność grupy krwi, poradnictwa związanego z uzależnieniami. Spotkania z doradcą życia rodzinnego powinny być udokumentowane na specjalnych zaświadczeniach i dołączone do protokołów kanonicznego badania narzeczonych.

 3.7.    Wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych

Małżeństwo zawierane w Kościele nie jest sprawą prywatną narzeczonych i każde zamierzone małżeństwo należy podać do publicznej wiadomości (KPK 1069)

W parafiach zamieszkania narzeczonych należy wygłosić dwie zapowiedzi przedślubne. Głoszenie zapowiedzi ma na celu badanie stanu wolnego narzeczonych i wykluczenie ewentualnych przeszkód. Obowiązek wygłoszenia zapowiedzi spoczywa na proboszczu stałego lub tymczasowego miejsca zamieszkania każdej ze stron (TIE 94).

Istnieją trzy sposoby wygłoszenia zapowiedzi. Pierwszym jest umieszczenie zapowiedzi w gablocie na piśmie, tak aby było widoczne dla wszystkich przynajmniej przez dwie niedziele lub niedzielę i święto nakazane. Drugą formą jest wygłoszenie zapowiedzi podczas niedzielnych Mszy św. lub w niedzielę i święto nakazane. Trzecim sposobem jest głoszenie zapowiedzi w Kościele , a następnie umieszczenie ich w gablocie na niedzielę i święto nakazane. W uzasadnionych przypadkach ordynariusz miejsca może zwolnić z obowiązku wygłoszenia zapowiedzi (TIE 95).

Jeśli zapowiedzi były głoszone poza parafią, w której było badanie kanoniczne, należy w stosownym czasie zgłosić się po odbiór odpowiedniego dokumentu. Powinien on zawierać adnotację o wygłoszonych zapowiedziach. Zaświadczenia o wygłoszonych zapowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 3.8.    Spowiedź przedślubna

Celem bezpośredniego przygotowania narzeczonych do zawarcia małżeństwa jest doprowadzenie ich do pojednania z Bogiem, z samym sobą i z Kościołem. Służy temu sakrament pokuty i pojednania. W ramach bezpośredniego przygotowania do małżeństwa narzeczeni powinni odbyć dwie spowiedzi przedślubne: pierwsza na początku przygotowania, a druga bezpośrednio przed zawarciem małżeństwa. Zaleca się, aby pierwsza spowiedź miała charakter spowiedzi generalnej, która pozwoli lepiej ocenić stan duchowego rozwoju, poznać własne braki przed wejściem w nowy etap życia.

Spowiednik powinien pomóc penitentowi w szczerym wyznaniu grzechów i pouczyć go w wejściu w nowy etap życia i odpowiedzialności za przyszłe małżeństwo. Sakrament pokuty jest sposobem na osiągnięcie doskonałości życia małżeńskiego (DDR 32).

W przypadku wspólnego zamieszkania narzeczonych przed ślubem lub gdy są po ślubie cywilnym trzeba ich zachęcić do czystości przedmałżeńskiej i zaproponować jedną spowiedź przedślubną w ostatnich dniach przed ślubem.

Zaświadczenia o odprawionych spowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 3.9.    Odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych

Narzeczeni powinni być skierowani do odbycia dnia skupienia w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej (PZMR 41). Sanktuarium jest miejscem świętym, w którym narzeczeni mogą powierzyć swoje przyszłe małżeństwo Panu Bogu przez pośrednictwo Matki Bożej.

W Diecezji Radomskiej dni skupienia organizowane są cztery razy w roku: II sobota Wielkiego Postu, II sobota czerwca, II sobota września oraz I sobota Adwentu. Za organizację dni skupienia odpowiadają dekanalni duszpasterze rodzin oraz kustosze sanktuariów. W programie dnia skupienia powinien mieć miejsce rachunek sumienia z możliwością spowiedzi, konferencja, adoracja Najświętszego Sakramentu, Msza św. z homilią, świadectwo doradczyni lub małżeństwa, czas na wymianę poglądów między samymi narzeczonymi. Uczestnictwo w dniu skupienia powinno być obowiązkowe i udokumentowane podpisem i pieczęcią kustosza i dostarczone do parafii, w której jest prowadzone badanie kanoniczne.

 3.10.Rekolekcje w formie spotkań weekendowych.

Należy także zaproponować narzeczonym udział w rekolekcjach dla narzeczonych. Powinny być one dobrze przygotowane i przeprowadzone w możliwie najlepszy sposób przez specjalny zespół osób, w skład którego wchodzą m.in. kapłan, doradca życia rodzinnego, psycholog, doświadczona para małżeńska, lekarz.

Spotkania weekendowe mogą zastąpić katechizację przedmałżeńską po uwzględnieniu następujących warunków:

?       narzeczeni powinni uczestniczyć przynajmniej w dwóch spotkaniach weekendowych obejmujących całość tematyki przedstawionej w punkcie 12.4 ? Katechizacja przedślubna;

?         program i tematyka spotkań weekendowych została zaakceptowana przez duszpasterza rodzin Diecezji Radomskiej;

?         spotkania z narzeczonymi powinny być prowadzone różnymi metodami tj. wykład, konferencje, warsztaty.

Weekendowe przygotowanie do małżeństwa nie może zastępować przygotowania bliższego, ani spotkań z duszpasterzem parafialnym oraz spotkań z doradcą życia rodzinnego. Ta forma przygotowania powinna być odnotowana w protokole kanonicznego badania narzeczonych.

 

3.11.Spotkania z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości

Akt ślubu spisuje się w parafii, gdzie będzie miał miejsce ślub. W uzgodnionym terminie do kancelarii parafialnej zgłaszają się narzeczeni wraz ze świadkami ślubu, przynosząc zaświadczenia o odbytej spowiedzi przedślubnej, wygłoszonych zapowiedziach, odbytej katechizacji wraz z dniem skupienia, dowodami osobistymi. Świadkami powinny być osoby pełnoletnie, bez względu na narodowość, wyznanie, płeć. Do podpisania aktu ślubu winni wykazać się dowodami osobistymi.

Przy zawarciu sakramentu małżeństwa narzeczeni składają w kancelarii ofiarę pieniężną na utrzymanie osób pracujących w parafii, w tym księży, organisty i zakrystianina. Narzeczeni nie ponoszą kosztów związanych z przygotowaniem do małżeństwa.