Zasady przygotowania do małżeństwa
w Diecezji Radomskiej
Wprowadzenie
Św. Jan Paweł II bardzo mocno akcentował potrzebę przygotowania narzeczonych do Sakramentu Małżeństwa: W adhortacji apostolskiej Familiaris consortio napisał: ?Bardziej niż kiedykolwiek, w naszych czasach konieczne jest przygotowanie młodych do małżeństwa i życia rodzinnego. Przygotowanie do małżeństwa należy pojmować i urzeczywistniać jako proces stopniowy i ciągły. Składa się ono z trzech podstawowych etapów, którymi są: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie? (FC 66).
Ojciec Święty Franciszek często naucza o wartości małżeństwa i rodziny. Swoje słowo kieruje do ludzi młodych, którzy myślą o zawarciu małżeństwa. Szczególnie cenne są uwagi zawarte w adhortacji apostolskiej Amoris Laetitia: ?Zachęcam wspólnoty chrześcijańskie, by uznały, że towarzyszenie narzeczonym na drodze ich miłości jest dobrem dla nich samych. (?) Osoby zawierające małżeństwo są dla wspólnoty chrześcijańskiej ?cennym bogactwem, ponieważ szczerze angażując się we wzrastanie w miłości i we wzajemnym darze, mogą przyczynić się do odnowy całej tkanki organizmu kościelnego: szczególna forma przyjaźni, jaką oni żyją, może udzielać się innymi przyczyniać się do rozwoju przyjaźni i braterstwa wspólnoty chrześcijańskiej, do której należą? (AL 207).
W działalności duszpasterskiej Kościoła dużo miejsca poświęca się przygotowaniu narzeczonych do sakramentu małżeństwa. Szczególnie Kościół w Polsce podejmuje tę działalność duszpasterską.
W naszych czasach dostrzegamy wiele zagrożeń dla małżeństwa i rodziny: wybujały indywidualizm, kultura posiadania i przyjemności, lęk przed decyzją, kultura tymczasowości, pornografia, i komercjalizacja ciała (Internet), globalna polityka tzw. zdrowia reprodukcyjnego, rewolucja seksualna, brak Boga w życiu ludzi, kruchość relacji, bieda materialna, brak własnego domu, migracje, eutanazja, przemoc domowa, dekonstrukcja prawa rodziny, ideologia gender, in vitro (por. AL 31-57).
Dlatego trzeba szukać ciągle nowych sposobów, aby jak najlepiej przygotować narzeczonych do najważniejszych ról w życiu. Podjęliśmy się zadania odnowy i ujednolicenia procesu bezpośredniego przygotowania do małżeństwa w Diecezji Radomskiej. Głównym celem tej formy duszpasterskiej jest ukazanie małżeństwa jako powołania życiowego, danego młodym ludziom przez samego Boga. To Pan Bóg jest twórcą małżeństwa, On daje konkretnym ludziom miłość, wyposaża ich w łaskę sakramentu małżeństwa. Pan Bóg chce, aby małżonkowie rozwijali miłość małżeńską, przyjmowali z radością potomstwo, którym ich Bóg obdarzy i byli dla świata ?żywą figurą, zdolną ukazać Boga Stwórcę i Zbawiciela? (AL 11).
W Diecezji Radomskiej proponujemy program przygotowania do małżeństwa zatytułowany Droga do szczęśliwego małżeństwa. Tytuł sugeruje, że przygotowanie do małżeństwa jest drogą do przyszłego szczęśliwego małżeństwa. Proces przygotowania do małżeństwa rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, trwa przez czas dorastania i dojrzewa podjęciem własnej, wolnej decyzji o zawarciu małżeństwa. Decyzja o zawarciu małżeństwa jest wynikiem dobrego wyboru, zaufania Panu Bogu. Ma swoje konsekwencje na całe życie człowieka. Powinna być podejmowana roztropnie z namysłem i przemodlona. Nie można jej podejmować pod wpływem uczuć, które są zmienne, emocji czy sugestii kogoś bliskiego. Także życie małżeńskie i rodzinne jest ciągłym wzrastaniem w miłości małżeńskiej i rodzicielskiej oraz wspólną drogą do świętości.
Program obejmuje 10 spotkań formacyjnych w formie katechez przedmałżeńskich. Są one przypomnieniem uporządkowaniem nauki Kościoła o małżeństwie i rodzinie. Zawiera także konspekty spotkań narzeczonych z doradcą życia rodzinnego w parafialnej poradni rodzinnej oraz udziałem w dniu skupienia w jednym z sanktuariów Diecezji Radomskiej. Całość jest zachętą do formacji narzeczonych przed najważniejszą decyzją życia ? zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Jest adresowany do młodych ludzi, którzy zamierzają wkrótce zawrzeć sakrament małżeństwa. Jest to zatem przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa.
Cel programu
Program Droga do szczęśliwego małżeństwa skierowany jest do narzeczonych przygotowujących się do zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego. Ukazuje małżeństwo jako życiowe powołanie kobiety i mężczyzny oraz wskazuje na odpowiedzialność małżonków za swoje małżeństwo, rodzinę. Wskazuje także na rolę małżeństwa i rodziny w życiu Kościoła, państwa i społeczeństwa. Poszczególne spotkania zawierają naukę Kościoła na temat małżeństwa i rodziny, wskazują na przymioty i cele małżeństwa, wskazują na potrzebę dialogu małżeńskiego, uczą jak radzić sobie w sytuacjach kryzysowych. Spotkania z doradcą życia rodzinnego omawiają ludzką płodność, cud poczęcia nowego życia i jego rozwój w łonie matki, oraz prezentują metody odczytywania i kierowania ludzką płodnością. Program ukazuje małżeństwo w sposób pozytywny.
Cele szczegółowe programu
? ukazanie małżeństwa jako powołania życiowego;
? uświadomienie narzeczonym, że małżeństwo pochodzi od Boga;
? ukazanie potrzeby jak najlepszego poznania siebie w okresie narzeczeństwa;
? pogłębienie katolickiej wizji małżeństwa i rodziny;
? przedstawienie pozytywnych aspektów życia małżeńskiego i rodzinnego;
? towarzyszenie narzeczonym w jak najlepszym przygotowaniu do małżeństwa;
? przygotowanie narzeczonych do aktywnego przeżycia liturgii sakramentu małżeństwa;
? ukazanie małżeństwa jako Kościoła domowego;
? wskazanie na zagrożenia życia małżeńskiego i rodzinnego;
? przedstawienie tematyki dotyczącej ludzkiej płodności;
? wskazanie i nauczenie metod odpowiedzialnego rodzicielstwa.
Sposób realizacji programu
Zaleca się, aby:
? spotkania odbywały się w dogodnym czasie dla narzeczonych, najlepiej w piątki wieczorem lub w soboty;
? każde spotkanie trwało około 60 minut. Kolejne spotkania powinny odbywać się w odstępach tygodniowych. W wyjątkowych sytuacjach można łączyć dwa tematy, ale wtedy spotkanie powinno trwać 120 minut;
? w spotkaniach powinni uczestniczyć obydwoje narzeczonych;
? każde spotkanie rozpoczynało się i kończyło modlitwą;
? zachęcić uczestników do przedstawienia się (imiona, krótka historia znajomości, planowana data ślubu);
? zachęcić uczestników do rozmowy w parach na tematy dotyczące ich przyszłości: wiara i religijność, płodność, posiadanie dzieci, prowadzenie finansów rodzinnych, relacje z rodzicami i przyszłymi teściami itp.);
? na spotkania narzeczeni przychodzili z Wyprawkami dla narzeczonych oraz z zeszytem Droga do szczęśliwego małżeństwa - notatnik dla narzeczonych do prowadzenia warsztatów;
? 3 spotkania w parafialnej poradni życia rodzinnego trwały 60 minut każde, w odstępstwach przynajmniej tygodniowych;
? w czasie prowadzenia spotkań korzystać z szerokiego wyboru filmów, prezentacji, literatury. Są one dostępne na rynku wydawniczym lub można je zamówić za pośrednictwem Wydziału Duszpasterstwa Rodzin;
? spotkania były odnotowane podpisem prowadzącego w Formularzu bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Uzyskanie wszystkich podpisów daje narzeczonym możliwość dalszego przygotowania do małżeństwa;
? osoba odpowiedzialna za organizację spotkań przygotowała dziennik katechizacji przedmałżeńskiej, w którym znajdują się: wykaz tematów spotkań, dane uczestników i miejsce na wpisanie obecności;
? osoby uczestniczące w spotkaniach były zapisane w dzienniku katechizacji przedmałżeńskiej. Powinien on zawierać: imię i nazwisko, data urodzenia i parafia zamieszkania i miejsce na odnotowanie obecności;
? na zakończenie spotkań narzeczeni uczestniczyli w dniu skupienia dla narzeczonych w jednym z sanktuariów Diecezji Radomskiej. Organizacja dni skupienia spoczywa na dekanalnych duszpasterzach rodzin i kustoszach sanktuariów;
? przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa było przeprowadzane w jednej parafii, a w przypadku małej ilości ślubów w ramach dekanatu.
Sposób prowadzenia spotkań
Spotkania z narzeczonymi powinny być prowadzone:
? w grupach umożliwiających wykorzystanie metod warsztatowych i swobodnych rozmów z narzeczonymi;
? w dobrze przygotowanych salach parafialnych: czystych, ciepłych, wyposażonych w stoliki, krzesła, pomoce audiowizualne;
? w dobrej atmosferze, ułatwiającej narzeczonym wypowiadanie się i aktywny udział w spotkaniach;
? w parafialnej poradni rodzinnej w formie indywidualnych rozmów, umożliwiających prezentację materiałów audiowizualnych, rozwiązanie karty obserwacji.
Metody prowadzenia katechez
? wykład;
? projekcje filmów;
? prezentacja;
? dialog;
? dyskusja.
Osoby prowadzące
Spotkania z narzeczonymi powinni prowadzić osoby odpowiednio do tego przygotowane. Tworzą oni tzw. zespół pastoralny, w skład którego wchodzą: duszpasterze, doradcy życia rodzinnego, doświadczone pary małżeńskie i inni np. katecheci, psycholog, terapeuta, lekarz. Taki zespół pastoralny tworzy duszpasterz odpowiedzialny za przygotowanie do małżeństwa w parafii czy w dekanacie. Wykaz tych osób powinien znajdować się Wydziale Duszpasterstwa Rodzin Diecezji Radomskiej.
Materiały do spotkań
Do prowadzenia spotkań z narzeczonymi proponuje się następujące materiały:
- Droga do szczęśliwego małżeństwa katechezy dla narzeczonych. Są to konspekty do prowadzania spotkań z narzeczonymi dla prowadzących;
- Droga do szczęśliwego małżeństwa ? notatnik dla narzeczonych;
- Poradnik szczęśliwego małżeństwa ? 12 filmów dokumentalnych;
- Rozpoznawanie płodności. Metoda objawowo - termiczna podwójnego sprawdzenia: Podręcznik. Zeszyt obserwacji cyku. Zeszyt ćwiczeń nr 1. Zeszyt ćwiczeń nr 2;
- Dwoje staje się jednym ? liturgia sakramentu małżeństwa;
- Podstawy rozpoznawania płodności ? animowany przewodnik planowania rodziny;
- Kiedy jestem płodna, a kiedy nie??;
- inne materiały pomocnicze.
Dokumentowanie przygotowania do małżeństwa w parafii
Narzeczeni po zawarciu zaręczyn powinni zgłosić zamiar zawarcia małżeństwa w kancelarii parafialnej przynajmniej 6 miesięcy przed planowanym ślubem. Duszpasterz po zarezerwowaniu daty ślubu kieruje narzeczonych do jak najlepszego bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Daje im Formularz bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Znajdują się w nim rubryki dokumentujące udział w katechizacji przedmałżeńskiej, w spotkaniach w parafialnej poradni rodzinnej, w dniu skupienia dla narzeczonych, odprawienie spowiedzi przedślubnych. Duszpasterz powinien szczegółowo omówić cały proces bezpośredniego przygotowania do małżeństwa, uświadamiając im cel i potrzebę jak najlepszego przygotowania się do małżeństwa.
Po odbyciu wszystkich spotkań narzeczeni powinni wypełniony formularz przynieść do parafii, aby był włączony do Protokołu kanonicznego badania narzeczonych.
Ks. Sławomir Adamczyk
Duszpasterz Rodzin Diecezji Radomskiej