Organizacja spotkań z narzeczonymi

Organizacja przygotowania bezpośredniego

do małżeństwa w dekanatach Diecezji Radomskiej

Zasady przygotowania do małżeństwa

w Diecezji Radomskiej

 Wprowadzenie

Św. Jan Paweł II bardzo mocno akcentował potrzebę przygotowania narzeczonych do Sakramentu Małżeństwa: W adhortacji apostolskiej Familiaris consortio napisał: ?Bardziej niż kiedykolwiek, w naszych czasach konieczne jest przygotowanie młodych do małżeństwa i życia rodzinnego. Przygotowanie do małżeństwa należy pojmować i urzeczywistniać jako proces stopniowy i ciągły. Składa się ono z trzech podstawowych etapów, którymi są: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie? (FC 66).

Ojciec Święty Franciszek często naucza o wartości małżeństwa i rodziny. Swoje słowo kieruje do ludzi młodych, którzy myślą o zawarciu małżeństwa. Szczególnie cenne są uwagi zawarte w adhortacji apostolskiej Amoris Laetitia: ?Zachęcam wspólnoty chrześcijańskie, by uznały, że towarzyszenie narzeczonym na drodze ich miłości jest dobrem dla nich samych. (?) Osoby zawierające małżeństwo są dla wspólnoty chrześcijańskiej ?cennym bogactwem, ponieważ szczerze angażując się we wzrastanie w miłości i we wzajemnym darze, mogą przyczynić się do odnowy całej tkanki organizmu kościelnego: szczególna forma przyjaźni, jaką oni żyją, może udzielać się innymi przyczyniać się do rozwoju przyjaźni i braterstwa wspólnoty chrześcijańskiej, do której należą? (AL 207).

W działalności duszpasterskiej Kościoła dużo miejsca poświęca się przygotowaniu narzeczonych do sakramentu małżeństwa. Szczególnie Kościół w Polsce podejmuje tę działalność duszpasterską.

W naszych czasach dostrzegamy wiele zagrożeń dla małżeństwa i rodziny: wybujały indywidualizm, kultura posiadania i przyjemności, lęk przed decyzją, kultura tymczasowości, pornografia, i komercjalizacja ciała (Internet), globalna polityka tzw. zdrowia reprodukcyjnego, rewolucja seksualna, brak Boga w życiu ludzi, kruchość relacji, bieda materialna, brak własnego domu, migracje, eutanazja, przemoc domowa, dekonstrukcja prawa rodziny, ideologia gender, in vitro (por. AL 31-57).

Dlatego trzeba szukać ciągle nowych sposobów, aby jak najlepiej przygotować narzeczonych do najważniejszych ról w życiu. Podjęliśmy się zadania odnowy i ujednolicenia procesu bezpośredniego przygotowania do małżeństwa w Diecezji Radomskiej. Głównym celem tej formy duszpasterskiej jest ukazanie małżeństwa jako powołania życiowego, danego młodym ludziom przez samego Boga. To Pan Bóg jest twórcą małżeństwa, On daje konkretnym ludziom miłość, wyposaża ich w łaskę sakramentu małżeństwa. Pan Bóg chce, aby małżonkowie rozwijali miłość małżeńską, przyjmowali z radością potomstwo, którym ich Bóg obdarzy i byli dla świata ?żywą figurą, zdolną ukazać Boga Stwórcę i Zbawiciela? (AL 11).

W Diecezji Radomskiej proponujemy program przygotowania do małżeństwa zatytułowany Droga do szczęśliwego małżeństwa. Tytuł sugeruje, że przygotowanie do małżeństwa jest drogą do przyszłego szczęśliwego małżeństwa. Proces przygotowania do małżeństwa rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, trwa przez czas dorastania i dojrzewa podjęciem własnej, wolnej decyzji o zawarciu małżeństwa. Decyzja o zawarciu małżeństwa jest wynikiem dobrego wyboru, zaufania Panu Bogu. Ma swoje konsekwencje na całe życie człowieka. Powinna być podejmowana roztropnie z namysłem i przemodlona. Nie można jej podejmować pod wpływem uczuć, które są zmienne, emocji czy sugestii kogoś bliskiego. Także życie małżeńskie i rodzinne jest ciągłym wzrastaniem w miłości małżeńskiej i rodzicielskiej oraz wspólną drogą do świętości.

Program obejmuje 10 spotkań formacyjnych w formie katechez przedmałżeńskich. Są one przypomnieniem uporządkowaniem nauki Kościoła o małżeństwie i rodzinie. Zawiera także konspekty spotkań narzeczonych z doradcą życia rodzinnego w parafialnej poradni rodzinnej oraz udziałem w dniu skupienia w jednym z sanktuariów Diecezji Radomskiej. Całość jest zachętą do formacji narzeczonych przed najważniejszą decyzją życia ? zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Jest adresowany do młodych ludzi, którzy zamierzają wkrótce zawrzeć sakrament małżeństwa. Jest to zatem przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa.

 Cel programu

Program Droga do szczęśliwego małżeństwa skierowany jest do narzeczonych przygotowujących się do zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego. Ukazuje małżeństwo jako życiowe powołanie kobiety i mężczyzny oraz wskazuje na odpowiedzialność małżonków za swoje małżeństwo, rodzinę. Wskazuje także na rolę małżeństwa i rodziny w życiu Kościoła, państwa i społeczeństwa. Poszczególne spotkania zawierają naukę Kościoła na temat małżeństwa i rodziny, wskazują na przymioty i cele małżeństwa, wskazują na potrzebę dialogu małżeńskiego, uczą jak radzić sobie w sytuacjach kryzysowych. Spotkania z doradcą życia rodzinnego omawiają ludzką płodność, cud poczęcia nowego życia i jego rozwój w łonie matki, oraz prezentują metody odczytywania i kierowania ludzką płodnością. Program ukazuje małżeństwo w sposób pozytywny.

 Cele szczegółowe programu

?         ukazanie małżeństwa jako powołania życiowego;

?         uświadomienie narzeczonym, że małżeństwo pochodzi od Boga;

?         ukazanie potrzeby jak najlepszego poznania siebie w okresie narzeczeństwa;

?         pogłębienie katolickiej wizji małżeństwa i rodziny;

?         przedstawienie pozytywnych aspektów życia małżeńskiego i rodzinnego;

?         towarzyszenie narzeczonym w jak najlepszym przygotowaniu do małżeństwa;

?         przygotowanie narzeczonych do aktywnego przeżycia liturgii sakramentu małżeństwa;

?         ukazanie małżeństwa jako Kościoła domowego;

?         wskazanie na zagrożenia życia małżeńskiego i rodzinnego;

?         przedstawienie tematyki dotyczącej ludzkiej płodności;

?         wskazanie i nauczenie metod odpowiedzialnego rodzicielstwa.

 Sposób realizacji programu

Zaleca się, aby:

?         spotkania odbywały się w dogodnym czasie dla narzeczonych, najlepiej w piątki wieczorem lub w soboty;

?         każde spotkanie trwało około 60 minut. Kolejne spotkania powinny odbywać się w odstępach tygodniowych. W wyjątkowych sytuacjach można łączyć dwa tematy, ale wtedy spotkanie powinno trwać 120 minut;

?         w spotkaniach powinni uczestniczyć obydwoje narzeczonych;

?         każde spotkanie rozpoczynało się i kończyło modlitwą;

?         zachęcić uczestników do przedstawienia się (imiona, krótka historia znajomości, planowana data ślubu);

?         zachęcić uczestników do rozmowy w parach na tematy dotyczące ich przyszłości: wiara i religijność, płodność, posiadanie dzieci, prowadzenie finansów rodzinnych, relacje z rodzicami i przyszłymi teściami itp.);

?         na spotkania narzeczeni przychodzili z Wyprawkami dla narzeczonych oraz z zeszytem Droga do szczęśliwego małżeństwa - notatnik dla narzeczonych do prowadzenia warsztatów;

?         3 spotkania w parafialnej poradni życia rodzinnego trwały 60 minut każde, w odstępstwach przynajmniej tygodniowych;

?         w czasie prowadzenia spotkań korzystać z szerokiego wyboru filmów, prezentacji, literatury. Są one dostępne na rynku wydawniczym lub można je zamówić za pośrednictwem Wydziału Duszpasterstwa Rodzin;

?         spotkania były odnotowane podpisem prowadzącego w Formularzu bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Uzyskanie wszystkich podpisów daje narzeczonym możliwość dalszego przygotowania do małżeństwa;

?         osoba odpowiedzialna za organizację spotkań przygotowała dziennik katechizacji przedmałżeńskiej, w którym znajdują się: wykaz tematów spotkań, dane uczestników i miejsce na wpisanie obecności;

?         osoby uczestniczące w spotkaniach były zapisane w dzienniku katechizacji przedmałżeńskiej. Powinien on zawierać: imię i nazwisko, data urodzenia i parafia zamieszkania i miejsce na odnotowanie obecności;

?         na zakończenie spotkań narzeczeni uczestniczyli w dniu skupienia dla narzeczonych w jednym z sanktuariów Diecezji Radomskiej. Organizacja dni skupienia spoczywa na dekanalnych duszpasterzach rodzin i kustoszach sanktuariów;

?         przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa było przeprowadzane w jednej parafii, a w przypadku małej ilości ślubów w ramach dekanatu.

 Sposób prowadzenia spotkań

Spotkania z narzeczonymi powinny być prowadzone:

?         w grupach umożliwiających wykorzystanie metod warsztatowych i swobodnych rozmów z narzeczonymi;

?         w dobrze przygotowanych salach parafialnych: czystych, ciepłych, wyposażonych w stoliki, krzesła, pomoce audiowizualne;

?         w dobrej atmosferze, ułatwiającej narzeczonym wypowiadanie się i aktywny udział w spotkaniach;

?         w parafialnej poradni rodzinnej w formie indywidualnych rozmów, umożliwiających prezentację materiałów audiowizualnych, rozwiązanie karty obserwacji.

 Metody prowadzenia katechez

?         wykład;

?         projekcje filmów;

?         prezentacja;

?         dialog;

?         dyskusja.

 Osoby prowadzące

Spotkania z narzeczonymi powinni prowadzić osoby odpowiednio do tego przygotowane. Tworzą oni tzw. zespół pastoralny, w skład którego wchodzą: duszpasterze, doradcy życia rodzinnego, doświadczone pary małżeńskie i inni np. katecheci, psycholog, terapeuta, lekarz. Taki zespół pastoralny tworzy duszpasterz odpowiedzialny za przygotowanie do małżeństwa w parafii czy w dekanacie. Wykaz tych osób powinien znajdować się Wydziale Duszpasterstwa Rodzin Diecezji Radomskiej.

 Materiały do spotkań

Do prowadzenia spotkań z narzeczonymi proponuje się następujące materiały:

• Droga do szczęśliwego małżeństwa katechezy dla narzeczonych. Są to konspekty do prowadzania spotkań z narzeczonymi dla prowadzących;
• Droga do szczęśliwego małżeństwa ? notatnik dla narzeczonych;
• Poradnik szczęśliwego małżeństwa ? 12 filmów dokumentalnych;
• Rozpoznawanie płodności. Metoda objawowo - termiczna podwójnego sprawdzenia: Podręcznik. Zeszyt obserwacji cyku. Zeszyt ćwiczeń nr 1. Zeszyt ćwiczeń nr 2;
• Dwoje staje się jednym ? liturgia sakramentu małżeństwa;
• Podstawy rozpoznawania płodności ? animowany przewodnik planowania rodziny;
• Kiedy jestem płodna, a kiedy nie??;
• inne materiały pomocnicze.

 Dokumentowanie przygotowania do małżeństwa w parafii

Narzeczeni po zawarciu zaręczyn powinni zgłosić zamiar zawarcia małżeństwa w kancelarii parafialnej przynajmniej 6 miesięcy przed planowanym ślubem. Duszpasterz po zarezerwowaniu daty ślubu kieruje narzeczonych do jak najlepszego bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Daje im Formularz bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Znajdują się w nim rubryki dokumentujące udział w katechizacji przedmałżeńskiej, w spotkaniach w parafialnej poradni rodzinnej, w dniu skupienia dla narzeczonych, odprawienie spowiedzi przedślubnych. Duszpasterz powinien szczegółowo omówić cały proces bezpośredniego przygotowania do małżeństwa, uświadamiając im cel i potrzebę jak najlepszego przygotowania się do małżeństwa.

Po odbyciu wszystkich spotkań narzeczeni powinni wypełniony formularz przynieść do parafii, aby był włączony do Protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

Ks. Sławomir Adamczyk

Duszpasterz Rodzin Diecezji Radomskiej

Informacje dla narzeczonych przygotowujących się do małżeństwa

Przygotowanie bezpośrednie do sakramentu małżeństwa

1. Odbywa się ono w okresie bezpośrednio poprzedzającym ślub. Powinno ono rozpocząć się przy zgłoszeniu proboszczowi miejsca zamiaru zawarcia małżeństwa sakramentalnego, przynajmniej 6 miesięcy przed ślubem. Celem tego przygotowania jest zrozumienie sensu ślubu kościelnego oraz dalszego budowania małżeństwa na łasce sakramentu małżeństwa oraz zacieśnianie więzi między narzeczonymi, a po ślubie małżonkami. Na tym etapie w przygotowaniu powinni brać udział obydwoje narzeczonych.

Jan Paweł II naucza, że ?Przygotowanie bezpośrednie do sprawowania sakramentu małżeństwa powinno odbywać się w miesiącach i tygodniach poprzedzających ślub, aby w ten sposób nadać nowe znaczenie, nową treść i nową formę tzw. egzaminowi, wymaganemu przez prawo kanoniczne. (?) w zakres treści (?) winno wejść pogłębione poznanie tajemnicy Chrystusa i Kościoła, znaczenia łaski i chrześcijańskiego małżeństwa, jak również przygotowanie do podjęcia czynnego i świadomego udziału w liturgicznym obrzędzie zaślubin?(FC 66).

Papież Franciszek wskazuje, że ?Osoby zaręczone powinny mieć większe wsparcie ze strony wspólnoty parafialnej w przygotowaniu do małżeństwie. Należy im pomagać, aby mogli jak najlepiej rozeznać czym jest miłość i zaangażowanie, czego pragnie od drugiej osoby, jaki typ wspólnego życia chce planować (AL 209). Trzeba im także pomóc wykryć sygnały ostrzegawcze zagrożeń, aby jeszcze przed ślubem mogli znaleźć środki pozwalające stawić im czoło? (AL. 210).

Za bezpośrednie przygotowanie do małżeństwa odpowiadają sami narzeczeni, ich rodziny oraz parafia jednego z narzeczonych.

Przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa obejmuje:

?         zaręczyny,

?     spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem ustalenia daty i miejsca ślubu,

?        spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem spisania kanonicznego protokołu badania narzeczonych,

?         rozmowę sprawdzającą wiedzę religijną narzeczonych,

?         wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych,

?         odbycie bezpośredniej katechizacji przedmałżeńskiej,

?         spotkania w parafialnej poradni życia rodzinnego,

?         odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych,

?         błogosławieństwo narzeczonych przed ślubem,

?        spotkanie z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości,

?         powiadomienie Urzędu Stanu Cywilnego o zawartym małżeństwie.

2.      Przygotowanie do małżeństwa w rodzinie

Zaręczyny

Obrzęd zaręczyn rozpoczyna okres narzeczeństwa, a tym samym czas bezpośredniego przygotowania do zawarcia małżeństwa. Należy zachęcać narzeczonych do odbycia zaręczyn. Powinny one mieć miejsce przynajmniej 6 miesięcy przed planowanym zawarciem małżeństwa (TIE 32; FC 66). Dzięki nim następuje przedstawienie sobie rodzin narzeczonej i narzeczonego, omówienie technicznych kwestii związanych z organizacją ślubu i wesela. Kulminacyjnym punktem zaręczyn powinno być nałożenie pierścionka zaręczynowego oraz błogosławieństwo narzeczonych przez rodziców. Duszpasterze winni wyjaśnić chrześcijański sens zaręczyn. Zaręczyny powinny mieć oprawę obrzędu religijnego i wspólnej modlitwy (KPK 1062). Warto zachęcić do udziału we Mszy św. w dniu zaręczyn. Zaręczyny mają mobilizować narzeczonych do zachowania czystości przedmałżeńskiej oraz wzajemnego szacunku dla siebie i swoich rodzin.

Błogosławieństwo przez rodziców w dniu ślubu

Zaleca się, aby przed wyruszeniem do kościoła, gdzie będzie sprawowana liturgia ślubu, miało miejsce błogosławieństwo narzeczonych przez swoich rodziców w domu rodzinnym. W tym celu należy przygotować wodę święconą z kropidłem, krzyż, obraz lub figurę patronów narzeczonych. Obrzęd składa się z prośby narzeczonych o błogosławieństwo, modlitwa nad nimi, błogosławieństwo rodziców, ucałowanie krzyża i pokropienie wodą święconą. Obrzęd ten jest odpowiednim wprowadzeniem do liturgii sakramentu małżeństwa.

Przygotowanie przyjęcia weselnego

Cała rodzina: rodzice, rodzeństwo, przyjaciele powinni zaangażować się w przygotowanie przyjęcia weselnego. Trzeba zadbać o właściwy wystrój lokalu, zatroszczyć się o jak najlepsze przyjęcie gości weselnych, pamiętać o właściwym doborze zabaw i tradycji weselnych.

 3.      Przygotowanie do małżeństwa w parafii

3.1.    Spotkanie narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej

Miejscem przygotowania bezpośredniego jest parafia stałego lub tymczasowego zamieszkania narzeczonej lub narzeczonego (KPK 1063). Zaleca się, aby podkreślać więzi z parafią, w której były przyjmowane inne sakramenty. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Licencję wystawia się po sporządzeniu protokołu, wygłoszeniu zapowiedzi oraz odbytej katechizacji przedślubnej.

Przynajmniej pół roku przed ślubem narzeczeni powinni powiadomić duszpasterza o zamiarze zawarcia małżeństwa i o miejscu ślubu. Duszpasterz zapisuje w odpowiednim kalendarzu datę i godzinę ślubu. Wstępnie omawia z narzeczonymi harmonogram przygotowania do małżeństwa. Informuje ich o wszystkich wymaganiach ze strony parafii dotyczących przygotowania do ślubu oraz przebiegu samej uroczystości zaślubin.

 3.2.    Ustalenie czasu i miejsca ślubu

Ślub powinien odbyć się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych, gdzie był spisany protokół kanonicznego badania narzeczonych. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Nie dopuszcza się sprawowania obrzędów zawarcia małżeństwa poza świątynią.

Małżeństwo można zawierać w każdym czasie. Gdyby narzeczeni chcieli zawrzeć małżeństwo w Wielkim Poście lub w piątek, duszpasterz powinien ich pouczyć o szczególnym charakterze okresu Wielkiego Postu i przypomnieć o obowiązku powstrzymania się od hucznych zabaw oraz o poproszeniu biskupa o udzielenie dyspensy od pokarmów mięsnych w piątek.

 3.3.    Sporządzenie protokołu kanonicznego badania narzeczonych na urzędowym formularzu

Podczas spotkania duszpasterza z narzeczonymi należy potwierdzić tożsamość narzeczonych, stwierdzić ich dobrowolność decyzji zawarcia małżeństwa oraz wykluczyć ewentualne przeszkody kanoniczne. W tym celu należy przedłożyć odpowiednie dokumenty:

?         dokument stwierdzający tożsamość,

?         aktualną metrykę chrztu (nie starszą niż sześć miesięcy od daty ślubu) zawierającą informacje o przyjętym sakramencie bierzmowania i stanie wolnym narzeczonych. Jeżeli któreś z narzeczonych nie przystąpiło do sakramentu bierzmowania, należy umożliwić przyjęcie tego sakramentu,

?         dyplom lub zaświadczenie o ukończonym przygotowaniu bliższym do małżeństwa,

?         zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa (pobierane w Urzędzie Stanu Cywilnego ważne sześć miesięcy od daty wydania),

W szczególnych okolicznościach wymagane są dodatkowe dokumenty:

?         dyspensa ordynariusza od przeszkody wieku czy innych przeszkód,

?         dokument stwierdzający nieważność poprzedniego małżeństwa w przypadku osób, które wcześniej żyły w małżeństwie,

?         dokument śmierci współmałżonka w przypadku wdów i wdowców.

Badanie kanoniczne polega na wypełnieniu protokołu przez odnotowanie odpowiedzi uzyskanych podczas przeprowadzonej rozmowy osobno z każdą ze stron. Celem rozmowy jest badanie, czy między narzeczonymi nie zachodzą przeszkody do zawarcia małżeństwa oraz wady zgody małżeńskiej, a także zdobycie informacji czy narzeczeni pragną zawrzeć małżeństwo według nauki Kościoła Katolickiego.

W czasie spisywania protokołu kanonicznego badania narzeczonych wręcza się im tzw. ?Wyprawkę dla narzeczonych?. Składa się ona z dwóch książek: Liturgia sakramentu małżeństwa, Kiedy jestem płodna oraz filmu Podstawy rozpoznawania płodności. Służy ona lepszemu przygotowaniu do ślubu - zrozumieniu liturgii ślubu oraz poznaniu podstaw ludzkiej płodności. Wyprawka powinna być przedstawiona i omówiona przez duszpasterza oraz przez doradczynię parafialną.

Na tym spotkaniu należy z narzeczonymi omówić sprawy organizacyjne tj: udział w celebracji zaślubin innych kapłanów, oprawa muzyczna uroczystości ślubnej, dekoracja świątyni, czynny udział w liturgii ślubu.

 3.4.    Katechizacja przedślubna

Katechizacja narzeczonych jest nieodłącznym elementem dobrej formacji narzeczonych. Nie należy jej mylić ani utożsamiać z katechezami w ramach bliższego przygotowania do małżeństwa.

Katechezy przedmałżeńskie rozpoczynają się po zgłoszeniu przez narzeczonych zamiaru zawarcia małżeństwa w kancelarii parafialnej. Odpowiedzialność za ich przeprowadzanie spoczywa na duszpasterzu. Żadne okoliczności nie mogą go z tego obowiązku zwolnić.

Spotkania formacyjne w ramach katechizacji narzeczonych powinny odbywać się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych lub w ramach dekanatu. W ramach katechezy przewiduje się 10 spotkań. Miejsce spotkań powinno być łatwo dostępne, ogrzewane, czyste, wyposażone w odpowiednią liczbę krzeseł, ławek, pomoce audiowizualne. Spotkania powinny być prowadzone metodami warsztatowymi, umożliwiającymi narzeczonym aktywny udział w spotkaniach. Spotkania powinna prowadzić odpowiednio dobrany zespół pastoralny: duszpasterz, doradca życia rodzinnego, doświadczona para małżeńska, terapeuta, psycholog, lekarz. Spotkania powinny być prowadzone systemem cyklicznym, cztery razy w roku. Na zakończenie narzeczeni powinni uczestniczyć w dniu skupienia dla narzeczonych w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej. Udział w katechizacji przedślubnej powinien być potwierdzony podpisem prowadzącego dane spotkanie w odpowiednim indeksie. Indeksy przedstawia się duszpasterzowi przed ślubem, przy spisywaniu aktu zawarcia małżeństwa. Katechezy powinny być przeprowadzone nie częściej niż jedna w tygodniu.

W wyjątkowych sytuacjach, gdy ze względów czasowych nie jest możliwe odbycie 10 spotkań w ramach katechizacji przedmałżeńskiej należy narzeczonych przygotować indywidualnie, sprawdzić ich wiedzę i wystawić stosowne zaświadczenie, które należy dołączyć do protokołu.

Wśród zalecanych tematów należy poruszyć:

1.         Powołanie do życia w małżeństwie i rodzinie;

2.         Poznanie siebie w narzeczeństwie;

3.         Zamysł Boga względem małżeństwa i rodziny;

4.         Aspekt prawny zawarcia;

5.         Małżeństwo jako sakrament;

6.         Liturgia ślubu;

7.         Rozwój i zagrożenia miłości małżeńskiej;

8.         Etyka życia małżeńskiego;

9.         Rodzina Kościołem domowym;

10.     Zasady funkcjonowania małżeństwa i rodziny.

 3.5.    Rozmowa sprawdzająca wiedzę religijną narzeczonych

Duszpasterz przygotowujący do zawarcia małżeństwa powinien mieć pewność, że narzeczeni posiadają wiedzę dotyczącą katolickiego rozumienia małżeństwa, jego świętości, o obowiązkach wobec siebie i dzieci oraz odznaczają się odpowiednią formacją w tym zakresie. Kapłan własnym nazwiskiem poświadcza, że są odpowiednio przygotowani do ślubu. Do małżeństwa powinny być dopuszczone osoby odpowiednio przygotowane. Służy temu weryfikacja wiedzy i postaw narzeczonych (FC 66).

Duszpasterz nie może dopuszczać do zawarcia małżeństwa sakramentalnego nieprzygotowanych narzeczonych. Jeżeli narzeczeni nie mają odpowiedniej wiedzy o chrześcijańskim rozumieniu małżeństwa i rodziny, nie akceptują zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa, powinien odmówić błogosławienia takiego małżeństwa.

 3.6.    Spotkania w Katolickiej Poradni Rodzinnej

Staranne przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa wymaga od duszpasterza skierowania narzeczonych do spotkań z doradcą życia rodzinnego w parafialnej poradni rodzinnej (KPK 1066-1067). Narzeczeni są zobowiązani do uczestnictwa w trzech spotkaniach w parafialnej poradni rodzinnej (DDR 31). W ramach spotkań narzeczonych w parafialnej poradni rodzinnej należy poruszyć następujące tematy:

1.      Zachwyt nad ludzką płodnością;

2.      Cud poczęcia nowego życia,

3.      Wartość metod naturalnych a szkodliwość antykncepcji.

Podczas spotkań z doradcą życia rodzinnego, narzeczeni powinni zostać uświadomieni o odpowiedzialności za wzajemną miłość i przekazywanie życia, otrzymać wiedzę o szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych i sztucznego zapłodnienia oraz nabyć umiejętność stosowania naturalnych metod rozpoznawania płodności (DDR 31). Udzielone porady powinny być zakorzenione w realiach życiowych, podparte solidną wiedzą ze strony doradców życia rodzinnego (por. AL 211). W razie potrzeby należy udzielić narzeczonym porady, gdzie mogą udać się w razie sytuacji trudnych tj. niemoc płciowa, niezgodność grupy krwi, poradnictwa związanego z uzależnieniami. Spotkania z doradcą życia rodzinnego powinny być udokumentowane na specjalnych zaświadczeniach i dołączone do protokołów kanonicznego badania narzeczonych.

 3.7.    Wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych

Małżeństwo zawierane w Kościele nie jest sprawą prywatną narzeczonych i każde zamierzone małżeństwo należy podać do publicznej wiadomości (KPK 1069)

W parafiach zamieszkania narzeczonych należy wygłosić dwie zapowiedzi przedślubne. Głoszenie zapowiedzi ma na celu badanie stanu wolnego narzeczonych i wykluczenie ewentualnych przeszkód. Obowiązek wygłoszenia zapowiedzi spoczywa na proboszczu stałego lub tymczasowego miejsca zamieszkania każdej ze stron (TIE 94).

Istnieją trzy sposoby wygłoszenia zapowiedzi. Pierwszym jest umieszczenie zapowiedzi w gablocie na piśmie, tak aby było widoczne dla wszystkich przynajmniej przez dwie niedziele lub niedzielę i święto nakazane. Drugą formą jest wygłoszenie zapowiedzi podczas niedzielnych Mszy św. lub w niedzielę i święto nakazane. Trzecim sposobem jest głoszenie zapowiedzi w Kościele , a następnie umieszczenie ich w gablocie na niedzielę i święto nakazane. W uzasadnionych przypadkach ordynariusz miejsca może zwolnić z obowiązku wygłoszenia zapowiedzi (TIE 95).

Jeśli zapowiedzi były głoszone poza parafią, w której było badanie kanoniczne, należy w stosownym czasie zgłosić się po odbiór odpowiedniego dokumentu. Powinien on zawierać adnotację o wygłoszonych zapowiedziach. Zaświadczenia o wygłoszonych zapowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 3.8.    Spowiedź przedślubna

Celem bezpośredniego przygotowania narzeczonych do zawarcia małżeństwa jest doprowadzenie ich do pojednania z Bogiem, z samym sobą i z Kościołem. Służy temu sakrament pokuty i pojednania. W ramach bezpośredniego przygotowania do małżeństwa narzeczeni powinni odbyć dwie spowiedzi przedślubne: pierwsza na początku przygotowania, a druga bezpośrednio przed zawarciem małżeństwa. Zaleca się, aby pierwsza spowiedź miała charakter spowiedzi generalnej, która pozwoli lepiej ocenić stan duchowego rozwoju, poznać własne braki przed wejściem w nowy etap życia.

Spowiednik powinien pomóc penitentowi w szczerym wyznaniu grzechów i pouczyć go w wejściu w nowy etap życia i odpowiedzialności za przyszłe małżeństwo. Sakrament pokuty jest sposobem na osiągnięcie doskonałości życia małżeńskiego (DDR 32).

W przypadku wspólnego zamieszkania narzeczonych przed ślubem lub gdy są po ślubie cywilnym trzeba ich zachęcić do czystości przedmałżeńskiej i zaproponować jedną spowiedź przedślubną w ostatnich dniach przed ślubem.

Zaświadczenia o odprawionych spowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 3.9.    Odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych

Narzeczeni powinni być skierowani do odbycia dnia skupienia w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej (PZMR 41). Sanktuarium jest miejscem świętym, w którym narzeczeni mogą powierzyć swoje przyszłe małżeństwo Panu Bogu przez pośrednictwo Matki Bożej.

W Diecezji Radomskiej dni skupienia organizowane są cztery razy w roku: II sobota Wielkiego Postu, II sobota czerwca, II sobota września oraz I sobota Adwentu. Za organizację dni skupienia odpowiadają dekanalni duszpasterze rodzin oraz kustosze sanktuariów. W programie dnia skupienia powinien mieć miejsce rachunek sumienia z możliwością spowiedzi, konferencja, adoracja Najświętszego Sakramentu, Msza św. z homilią, świadectwo doradczyni lub małżeństwa, czas na wymianę poglądów między samymi narzeczonymi. Uczestnictwo w dniu skupienia powinno być obowiązkowe i udokumentowane podpisem i pieczęcią kustosza i dostarczone do parafii, w której jest prowadzone badanie kanoniczne.

 3.10.Rekolekcje w formie spotkań weekendowych.

Należy także zaproponować narzeczonym udział w rekolekcjach dla narzeczonych. Powinny być one dobrze przygotowane i przeprowadzone w możliwie najlepszy sposób przez specjalny zespół osób, w skład którego wchodzą m.in. kapłan, doradca życia rodzinnego, psycholog, doświadczona para małżeńska, lekarz.

Spotkania weekendowe mogą zastąpić katechizację przedmałżeńską po uwzględnieniu następujących warunków:

?       narzeczeni powinni uczestniczyć przynajmniej w dwóch spotkaniach weekendowych obejmujących całość tematyki przedstawionej w punkcie 12.4 ? Katechizacja przedślubna;

?         program i tematyka spotkań weekendowych została zaakceptowana przez duszpasterza rodzin Diecezji Radomskiej;

?         spotkania z narzeczonymi powinny być prowadzone różnymi metodami tj. wykład, konferencje, warsztaty.

Weekendowe przygotowanie do małżeństwa nie może zastępować przygotowania bliższego, ani spotkań z duszpasterzem parafialnym oraz spotkań z doradcą życia rodzinnego. Ta forma przygotowania powinna być odnotowana w protokole kanonicznego badania narzeczonych.

3.11.Spotkania z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości

Akt ślubu spisuje się w parafii, gdzie będzie miał miejsce ślub. W uzgodnionym terminie do kancelarii parafialnej zgłaszają się narzeczeni wraz ze świadkami ślubu, przynosząc zaświadczenia o odbytej spowiedzi przedślubnej, wygłoszonych zapowiedziach, odbytej katechizacji wraz z dniem skupienia, dowodami osobistymi. Świadkami powinny być osoby pełnoletnie, bez względu na narodowość, wyznanie, płeć. Do podpisania aktu ślubu winni wykazać się dowodami osobistymi.

Przy zawarciu sakramentu małżeństwa narzeczeni składają w kancelarii ofiarę pieniężną na utrzymanie osób pracujących w parafii, w tym księży, organisty i zakrystianina. Narzeczeni nie ponoszą kosztów związanych z przygotowaniem do małżeństwa.

INSTRUKCJA O PRZYGOTOWANIU DO MAŁŻEŃSTWA W DIECEZJI RADOMSKIEJ

 Wstęp

1.      Małżeństwo i rodzina są przedmiotem szczególnej troski Kościoła, dlatego przykłada on wielką wagę do odpowiedniego przygotowania narzeczonych do sakramentu małżeństwa. Kościół zaleca, aby w odpowiednim czasie pouczyć o godności i znaczeniu małżeństwa chrześcijańskiego, konieczności rozwijania miłości małżeńskiej, o obowiązkach chrześcijańskich małżonków i rodziców (por. KDK 49; KPK 1063 §1).

W Kościele mocno akcentuje się wartość przygotowania do małżeństwa. Jego znaczenie podkreślają: Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. (KPK), Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK), adhortacje apostolskie: Familiaris Consortio z 1981 r. (FC) i Amoris Laetitia z 2016 r. (AL); dokument Papieskiej Rady ds. Rodziny o Przygotowaniu do sakramentu małżeństwa z 1996 r. (PSM). Kościół w Polsce podkreśla znaczenie przygotowania do małżeństwa w następujących dokumentach: trzy Instrukcje Konferencji Episkopatu Polski z roku 1969, 1975, 1989; Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin z 2003 r. (DDR) oraz Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie z 2009 r. (SPMR).

Dzisiejsze czasy pełne zagrożeń wobec życia małżeńskiego i rodzinnego motywują do działań mających na celu jak najlepsze przygotowanie narzeczonych do sakramentu małżeństwa. W związku z tym organizuje się różne formy przygotowania do małżeństwa obejmujące dzieci, młodzież i narzeczonych. Cała wspólnota chrześcijańska, ze szczególnym zaangażowaniem rodzin powinna być odpowiedzialna za przygotowanie do małżeństwa (AL 206).

Episkopat Polski w dokumencie Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie wzywa: ?Biorąc po uwagę stan życia wiarą u kandydatów do zawarcia małżeństwa, trzeba zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby przygotowanie do zawarcia małżeństwa było rzeczywistą drogą (itinerarium) pogłębiania i dojrzewania wiary, analogiczną do katechumenatu. Chodzi więc nie tylko o to, by narzeczeni dostarczyli wymagane dokumenty, lecz aby otworzyli się na Boga?(SPMR 99).

Celem przygotowania do małżeństwa jest przekazanie nauki Kościoła na temat rodziny, ukazanie jej piękna jako dzieła Bożego, przedstawienie istotnych przymiotów chrześcijańskiego małżeństwa: świętość, jedność, nierozerwalność, oraz cele małżeństwa tj. wzajemne dobro małżonków oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa. Ponadto przygotowanie do małżeństwa ma wpłynąć na formację sumień do podjęcia przyszłych ról jako żony, męża czy matki i ojca. Podstawową rolę w przygotowaniu do małżeństwa odgrywają sami kandydaci do małżeństwa. Pomagają im w tym: rodzina, środowisko, szkoła i parafia.

Przygotowanie powinno być zróżnicowane, dostosowane do wieku, stopnia rozwoju intelektualnego i duchowego młodych ludzi. Tematyka spotkań powinna być dostosowana do stopnia rozwoju i etapów formacji. Trzeba zatem zwrócić uwagę na wiek, poziom wykształcenia, dojrzałość osobową i chrześcijańską.

Należy opracować specyficzne programy, które pozwoliłyby doświadczyć uczestnictwa w życiu kościelnym i pogłębiałyby różne aspekty życia rodzinnego (AL 206).

Pełne przygotowanie do małżeństwa jest procesem ciągłym. Zgodnie z adhortacją Jana Pawła II Familiaris Consortio wyróżnia się trzy etapy przygotowania do małżeństwa: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie.

 Przygotowanie dalsze

2.      Obejmuje ono dzieci, młodzież szkół gimnazjalnych oraz tych, którzy zakończyli edukację szkolną na poziomie gimnazjum. Dokonuje się zasadniczo w rodzinie, w szkole oraz we wspólnocie parafialnej. Jak poucza Jan Paweł II ?Przygotowanie dalsze zaczyna się w dzieciństwie, w tej mądrej pedagogii rodzinnej. Jest to okres, w którym winno się zaszczepić szacunek dla każdej zdrowej wartości rodzinnej, nastawionej na doprowadzenie dzieci do odkrycia siebie jako istot obdarzonych złożoną i bogatą psychiką oraz własną osobowością z jej mocnymi i słabymi stronami?(FC 66).

Celem tego przygotowania jest ukazanie rodziny jako wspólnoty w której najlepiej rozwija się człowiek, formacja dzieci do otwartości na innych. Realizuje się je w rodzinie, w szkole i w parafii.

3.      W rodzinie

Rodzina jest naturalnym środowiskiem wychowawczym dla człowieka. Czas dzieciństwa i młodości dostarcza dużo doświadczeń i wzorców. W rodzinie człowiek uczy się pierwszych zachowań społecznych, komunikowania się, odpowiedzialności za własne czyny i podejmowania decyzji. Rodzice realizują zobowiązania podjęte w sakramencie małżeństwa, ponowione przy chrzcie dziecka. Jako pierwsi katecheci i nauczyciele wiary i życia (KKK 1666), wdrażają dzieci do postawy szacunku i miłości do Boga, drugiego człowieka, właściwego przeżywania własnej płciowości. Świadectwo życia rodziców i całej rodziny ukazuje drogę do dojrzałego chrześcijaństwa (PŻMR 36). Osoby, które nauczyły się od własnych rodziców, czym jest małżeństwo, chrześcijańskie, są lepiej przygotowani do zawarcia związku małżeńskiego (AL 208) Obowiązek wychowania dzieci przez rodziców jest pierwotny i niezbywalny, czyli nie można go przekazać innym osobom lub instytucjom. Rodzina jest najważniejszym środowiskiem dla kształtowania charakteru, dojrzałej woli, uczuciowości oraz nabywania cnót społecznych (DDR 20).

Przygotowanie to polega na ukazywaniu życia rodzinnego jako powołania do budowania właściwych relacji interpersonalnych w rodzinie, wzajemnego szacunku. Rodzice powinni wychowywać dzieci do miłości i czystości. Ponadto winni ukazywać rodzinę jako Kościół domowy przez wspólną modlitwę, przeżywanie niedziel i uroczystości, przystępowanie do sakramentu pokuty.

 4.      W szkole

Szkoła jest miejscem kształtowania prawidłowych sądów człowieka, wprowadza w dziedzictwo kultury, przygotowuje do zawodu, sprzyja wzajemnemu poznaniu. Środowisko szkolne jest wielką pomocą w przygotowaniu do małżeństwa. Rodzice powinni uważnie wybierać szkołę dla swoich dzieci oraz obserwować, kto będzie uczył i wychowywał ich dzieci.

Programy edukacyjne szkoły powinny poruszać zagadnienia dotyczące szacunku wobec każdego człowieka oraz wrażliwość na potrzeby innych. W dalszych latach szkolnych trzeba ukazać młodzieży, że małżeństwo między kobietą i mężczyzną obejmuje sferę cielesną, psychiczną i duchową. Należy także ukazać podstawy wiedzy o odpowiedzialnym rodzicielstwie, ludzkiej płciowości, wychowaniu dzieci i roli rodziny w życiu społecznym. Wychowawcy powinni czuć odpowiedzialność za przygotowanie dzieci i młodzieży do życia rodzinnego (DDR 21).

Pomocą w przekazaniu tych wartości jest katecheza szkolna. Katecheci współpracując z rodzicami kształtują postawy dzieci i młodzieży, ucząc ich dokonywania właściwych wyborów (zob. DOK 153). Tę posługę powinni pełnić osoby o pozytywnym usposobieniu, posiadające odpowiednią wiedzę i formację, mające dobry kontakt z młodzieżą. Katecheza przygotowująca do małżeństwa ma na celu pogłębienie wiary oraz przekazanie wiedzy dotyczącej istoty małżeństwa chrześcijańskiego, rodzicielstwa, ojcostwa, macierzyństwa, właściwego rozumienia miłości i płciowości człowieka (DOK 171). Trzeba uczyć szacunku względem siebie i innych, miłości rodziców, Ojczyzny, czystości własnej i innych, wierności Panu Bogu, drugiemu człowiekowi i samemu sobie, odpowiedzialności. Należy ze szczególną starannością otoczyć szacunkiem te dzieci i młodzież, którzy mają negatywne doświadczenia ze swoich rodzin.

 5.      W parafii

Dalsze przygotowanie do małżeństwa znajduje swe dopełnienie przez formację w grupach dziecięcych i młodzieżowych o charakterze religijnym. Takie grupy powinny istnieć w każdej parafii, niezależnie od liczby mieszkańców. W tych wspólnotach kształtuje się osobowość dziewcząt i chłopców. Spełniają zapotrzebowanie młodych ludzi na wyrażanie swoich zainteresowań, aspiracji, potrzeby bycia z rówieśnikami i poszukiwania wzorców osobowych. Grupy powinny być organizowane w parafiach nie wyłączając szkoły. Grupy sprzyjają tworzeniu się silnych więzów między członkami danej wspólnoty (DDR 23).

W duszpasterstwie parafialnym należy popularyzować i zachęcać dzieci i młodzież do zaangażowania się w różne formy życia parafialnego: np. służba ministrancka, schola, oaza. Pozwoli to nabywać dzieciom i młodzieży cech życia wspólnotowego i uchroni je od złego wpływu grup z tzw. marginesu.

 Przygotowanie bliższe

6.      Obejmuje ono młodzież w szkole ponadgimnajalnej. Na tym etapie główną rolę odgrywają: rodzina, szkoła z jej systemem wychowawczym, programy katechetyczne, formacja duchowa w parafii oraz przynależność do grup rówieśniczych.

Jan Paweł II naucza, że ?Przygotowanie bliższe (?) stanowi bardziej specyficzne przygotowanie do sakramentów, niejako do ponownego ich odkrycia. Ta odnowiona katecheza przygotowujących się do małżeństwa jest ze wszech miar konieczna do tego, aby sakrament był sprawowany i przeżywany w należytym usposobieniu moralnym i duchowym? (FC 66).

Celem tej fazy przygotowania do małżeństwa jest:

?         pogłębienie wiedzy o małżeństwie i rodzinie z krytyczną oceną fałszywych teorii i poglądów,

?         przygotowanie do wspólnotowego życia w rodzinie, do odpowiedzialności i współpracy, do kształtowania moralnych oraz religijno-społecznych postaw,

?         wprowadzenie w głębsze życie sakramentalne i liturgiczne,

?         poznanie zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa i metod naturalnego planowania rodziny (PSM 17).

7.      W rodzinie

Rodzina jest wspólnotą przygotowującą do życia dorosłego na każdym etapie rozwoju człowieka. Powinno się ukazywać młodym ludziom ideał życia małżeńskiego i rodzinnego, uczyć szacunku dla ludzkiej płodności, wierności, uczciwości. Rodzice powinni podejmować z dziećmi tematy dotyczące małżeństwa i rodziny tj. ludzka płodność, szacunek dla życia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci, umiejętność rozwiązywania problemów, odpowiedzialność za relacje między ludźmi, angażowanie w różne formy życia społecznego i religijnego.

8.      W szkole

Na tym etapie edukacji są realizowane tematy, zagadnienia dotyczące małżeństwa i rodziny. Powinno być zwieńczone otrzymaniem stosownego zaświadczenia o ukończonym przygotowaniu bliższym do małżeństwa[1]. To zaświadczenie nie może być traktowane jako nauki przedślubne czy kurs przedmałżeński. Należy zaznaczyć, że upoważnia ono do dalszej formacji przedmałżeńskiej na etapie bezpośrednim, które jest organizowane po zaręczynach i zgłoszeniu zamiaru zawarcia małżeństwa proboszczowi miejsca.

9.      W parafii

Równolegle do katechezy szkolnej należy organizować spotkania duszpasterskie z młodzieżą ponad gimnazjalną w parafii zamieszkania.

Komisja Wychowania Katolickiego wraz z Radą ds. Rodziny przygotowała ?Program katechezy parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych?[2]. Ma on na celu: kształtowanie wiary, pomoc w rozpoznaniu i podjęciu swego powołania, a także przekazanie gruntownej wiedzy na temat ludzkiej płciowości, miłości oraz chrześcijańskiej wizji małżeństwa i rodziny.

W Diecezji Radomskiej 12 listopada 2004 roku wydana została przez biskupa Zygmunta Zimowskiego instrukcja normująca ten etap przygotowania do małżeństwa.

Wobec wielu problemów zagrażających małżeństwu i rodzinie podejmuje się trud jak najskuteczniejszego oddziaływania na młodzież w parafiach niezależnie od katechizacji szkolnej, szczególnie w okresie przygotowania do sakramentu bierzmowania. Dzięki temu młodzież po bierzmowaniu bardziej zwiąże się z parafią, a tym samym lepiej przygotuje się do małżeństwa. Parafia miejsca zamieszkania pozwala na uzyskanie odpowiedniego klimatu do duchowego ukształtowania osobowości, czy też ducha liturgicznego, modlitwy, rozmowy o życiu.

Harmonogram pracy z młodzieżą ponadgimnazjalną powinien obejmować 25 spotkań realizowanych przez trzy lata. Program przewiduje po 10 spotkań w klasie I i II, natomiast 5 spotkań w klasie III. Zaleca się, aby były one organizowane raz w miesiącu, najlepiej w małych grupach 15-20 osób. Doskonałą formą jest wspólny dialog, śpiew, dawanie świadectwa, wspólne osiąganie celu.

Spotkania powinny prowadzić specjalnie zespoły pastoralne powołane przez proboszcza. W skład zespołu powinni wejść: duszpasterze na czele z proboszczem, katecheci świeccy, rodzice ? najlepiej ze wspólnot religijnych, doradczynie parafialne. W przypadku mniejszej parafii zespoły pastoralne można tworzyć na płaszczyźnie dekanatów. Na zakończenie tego cyklu spotkań, młodzież powinna otrzymać stosowne zaświadczenie lub dyplom o ukończonej katechizacji przedmałżeńskiej.

W przypadku, gdy nie jest możliwe zorganizowanie spotkań duszpasterskich z według zaleceń Komisji Wychowania Katolickiego oraz Rady ds. Rodziny, należy organizować dla młodzieży spotkania formacyjne w parafii zamieszkania. W ramach spotkań w grupach formacyjnych trzeba podejmować tematy dotyczące życia małżeńskiego i rodzinnego. Należy wykorzystywać nowoczesne środki audiowizualne, zapraszać na spotkania kompetentne osoby. Tę tematykę trzeba także podejmować podczas rekolekcji dla młodzieży, czy rekolekcji parafialnych.

 Przygotowanie bezpośrednie

10.  Odbywa się ono w okresie bezpośrednio poprzedzającym ślub. Powinno ono rozpocząć się przy zgłoszeniu proboszczowi miejsca zamiaru zawarcia małżeństwa sakramentalnego, przynajmniej 6 miesięcy przed ślubem. Celem tego przygotowania jest zrozumienie sensu ślubu kościelnego oraz dalszego budowania małżeństwa na łasce sakramentu małżeństwa oraz zacieśnianie więzi między narzeczonymi, a po ślubie małżonkami. Na tym etapie w przygotowaniu powinni brać udział obydwoje narzeczonych.

Jan Paweł II naucza, że ?Przygotowanie bezpośrednie do sprawowania sakramentu małżeństwa powinno odbywać się w miesiącach i tygodniach poprzedzających ślub, aby w ten sposób nadać nowe znaczenie, nową treść i nową formę tzw. egzaminowi, wymaganemu przez prawo kanoniczne. (?) w zakres treści (?) winno wejść pogłębione poznanie tajemnicy Chrystusa i Kościoła, znaczenia łaski i chrześcijańskiego małżeństwa, jak również przygotowanie do podjęcia czynnego i świadomego udziału w liturgicznym obrzędzie zaślubin?(FC 66).

Papież Franciszek wskazuje, że ?Osoby zaręczone powinny mieć większe wsparcie ze strony wspólnoty parafialnej w przygotowaniu do małżeństwie. Należy im pomagać, aby mogli jak najlepiej rozeznać czym jest miłość i zaangażowanie, czego pragnie od drugiej osoby, jaki typ wspólnego życia chce planować (AL 209). Trzeba im także pomóc wykryć sygnały ostrzegawcze zagrożeń, aby jeszcze przed ślubem mogli znaleźć środki pozwalające stawić im czoło? (AL. 210).

Za bezpośrednie przygotowanie do małżeństwa odpowiadają sami narzeczeni, ich rodziny oraz parafia jednego z narzeczonych.

Przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa obejmuje:

?         zaręczyny,

?         spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem ustalenia daty i miejsca ślubu,

?         spotkania narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej celem spisania kanonicznego protokołu badania narzeczonych,

?         rozmowę sprawdzającą wiedzę religijną narzeczonych,

?         wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych,

?         odbycie bezpośredniej katechizacji przedmałżeńskiej,

?         spotkania w parafialnej poradni życia rodzinnego,

?         odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych,

?         błogosławieństwo narzeczonych przed ślubem,

?         spotkanie z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości,

?         powiadomienie Urzędu Stanu Cywilnego o zawartym małżeństwie.

11.  W rodzinie

Zaręczyny

Obrzęd zaręczyn rozpoczyna okres narzeczeństwa, a tym samym czas bezpośredniego przygotowania do zawarcia małżeństwa. Należy zachęcać narzeczonych do odbycia zaręczyn. Powinny one mieć miejsce przynajmniej 6 miesięcy przed planowanym zawarciem małżeństwa (TIE 32; FC 66). Dzięki nim następuje przedstawienie sobie rodzin narzeczonej i narzeczonego, omówienie technicznych kwestii związanych z organizacją ślubu i wesela. Kulminacyjnym punktem zaręczyn powinno być nałożenie pierścionka zaręczynowego oraz błogosławieństwo narzeczonych przez rodziców. Duszpasterze winni wyjaśnić chrześcijański sens zaręczyn. Zaręczyny powinny mieć oprawę obrzędu religijnego i wspólnej modlitwy (KPK 1062). Warto zachęcić do udziału we Mszy św. w dniu zaręczyn. Zaręczyny mają mobilizować narzeczonych do zachowania czystości przedmałżeńskiej oraz wzajemnego szacunku dla siebie i swoich rodzin.

Błogosławieństwo przez rodziców w dniu ślubu

Zaleca się, aby przed wyruszeniem do kościoła, gdzie będzie sprawowana liturgia ślubu, miało miejsce błogosławieństwo narzeczonych przez swoich rodziców w domu rodzinnym. W tym celu należy przygotować wodę święconą z kropidłem, krzyż, obraz lub figurę patronów narzeczonych. Obrzęd składa się z prośby narzeczonych o błogosławieństwo, modlitwa nad nimi, błogosławieństwo rodziców, ucałowanie krzyża i pokropienie wodą święconą. Obrzęd ten jest odpowiednim wprowadzeniem do liturgii sakramentu małżeństwa.

Przygotowanie przyjęcia weselnego

Cała rodzina: rodzice, rodzeństwo, przyjaciele powinni zaangażować się w przygotowanie przyjęcia weselnego. Trzeba zadbać o właściwy wystrój lokalu, zatroszczyć się o jak najlepsze przyjęcie gości weselnych, pamiętać o właściwym doborze zabaw i tradycji weselnych.

 12.  W parafii

12.1.Spotkanie narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii parafialnej

Miejscem przygotowania bezpośredniego jest parafia stałego lub tymczasowego zamieszkania narzeczonej lub narzeczonego (KPK 1063). Zaleca się, aby podkreślać więzi z parafią, w której były przyjmowane inne sakramenty. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Licencję wystawia się po sporządzeniu protokołu, wygłoszeniu zapowiedzi oraz odbytej katechizacji przedślubnej.

Przynajmniej pół roku przed ślubem narzeczeni powinni powiadomić duszpasterza o zamiarze zawarcia małżeństwa i o miejscu ślubu. Duszpasterz zapisuje w odpowiednim kalendarzu datę i godzinę ślubu. Wstępnie omawia z narzeczonymi harmonogram przygotowania do małżeństwa. Informuje ich o wszystkich wymaganiach ze strony parafii dotyczących przygotowania do ślubu oraz przebiegu samej uroczystości zaślubin.

 12.2.Ustalenie czasu i miejsca ślubu

Ślub powinien odbyć się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych, gdzie był spisany protokół kanonicznego badania narzeczonych. W uzasadnionych przypadkach należy uzyskać stosowne pozwolenie na ślub poza miejscem zamieszkania zwane licencją. Nie dopuszcza się sprawowania obrzędów zawarcia małżeństwa poza świątynią.

Małżeństwo można zawierać w każdym czasie. Gdyby narzeczeni chcieli zawrzeć małżeństwo w Wielkim Poście lub w piątek, duszpasterz powinien ich pouczyć o szczególnym charakterze okresu Wielkiego Postu i przypomnieć o obowiązku powstrzymania się od hucznych zabaw oraz o poproszeniu biskupa o udzielenie dyspensy od pokarmów mięsnych w piątek.

 12.3.Sporządzenie protokołu kanonicznego badania narzeczonych na urzędowym formularzu

Podczas spotkania duszpasterza z narzeczonymi należy potwierdzić tożsamość narzeczonych, stwierdzić ich dobrowolność decyzji zawarcia małżeństwa oraz wykluczyć ewentualne przeszkody kanoniczne. W tym celu należy przedłożyć odpowiednie dokumenty:

?         dokument stwierdzający tożsamość,

?         aktualną metrykę chrztu (nie starszą niż sześć miesięcy od daty ślubu) zawierającą informacje o przyjętym sakramencie bierzmowania i stanie wolnym narzeczonych. Jeżeli któreś z narzeczonych nie przystąpiło do sakramentu bierzmowania, należy umożliwić przyjęcie tego sakramentu,

?         dyplom lub zaświadczenie o ukończonym przygotowaniu bliższym do małżeństwa,

?         zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa (pobierane w Urzędzie Stanu Cywilnego ważne sześć miesięcy od daty wydania),

W szczególnych okolicznościach wymagane są dodatkowe dokumenty:

?         dyspensa ordynariusza od przeszkody wieku czy innych przeszkód,

?         dokument stwierdzający nieważność poprzedniego małżeństwa w przypadku osób, które wcześniej żyły w małżeństwie,

?         dokument śmierci współmałżonka w przypadku wdów i wdowców.

Badanie kanoniczne polega na wypełnieniu protokołu przez odnotowanie odpowiedzi uzyskanych podczas przeprowadzonej rozmowy osobno z każdą ze stron. Celem rozmowy jest badanie, czy między narzeczonymi nie zachodzą przeszkody do zawarcia małżeństwa oraz wady zgody małżeńskiej, a także zdobycie informacji czy narzeczeni pragną zawrzeć małżeństwo według nauki Kościoła Katolickiego.

W czasie spisywania protokołu kanonicznego badania narzeczonych wręcza się im tzw. ?Wyprawkę dla narzeczonych?. Składa się ona z dwóch książek: Liturgia sakramentu małżeństwa, Kiedy jestem płodna oraz filmu Podstawy rozpoznawania płodności. Służy ona lepszemu przygotowaniu do ślubu - zrozumieniu liturgii ślubu oraz poznaniu podstaw ludzkiej płodności. Wyprawka powinna być przedstawiona i omówiona przez duszpasterza oraz przez doradczynię parafialną.

Na tym spotkaniu należy z narzeczonymi omówić sprawy organizacyjne tj: udział w celebracji zaślubin innych kapłanów, oprawa muzyczna uroczystości ślubnej, dekoracja świątyni, czynny udział w liturgii ślubu.

 12.4.Katechizacja przedślubna

Katechizacja narzeczonych jest nieodłącznym elementem dobrej formacji narzeczonych. Nie należy jej mylić ani utożsamiać z katechezami w ramach bliższego przygotowania do małżeństwa.

Katechezy przedmałżeńskie rozpoczynają się po zgłoszeniu przez narzeczonych zamiaru zawarcia małżeństwa w kancelarii parafialnej. Odpowiedzialność za ich przeprowadzanie spoczywa na duszpasterzu. Żadne okoliczności nie mogą go z tego obowiązku zwolnić.

Spotkania formacyjne w ramach katechizacji narzeczonych powinny odbywać się w parafii zamieszkania jednego z narzeczonych lub w ramach dekanatu. W ramach katechezy przewiduje się 10 spotkań. Miejsce spotkań powinno być łatwo dostępne, ogrzewane, czyste, wyposażone w odpowiednią liczbę krzeseł, ławek, pomoce audiowizualne. Spotkania powinny być prowadzone metodami warsztatowymi, umożliwiającymi narzeczonym aktywny udział w spotkaniach. Spotkania powinna prowadzić odpowiednio dobrany zespół pastoralny: duszpasterz, doradca życia rodzinnego, doświadczona para małżeńska, terapeuta, psycholog, lekarz. Spotkania powinny być prowadzone systemem cyklicznym, cztery razy w roku. Na zakończenie narzeczeni powinni uczestniczyć w dniu skupienia dla narzeczonych w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej. Udział w katechizacji przedślubnej powinien być potwierdzony podpisem prowadzącego dane spotkanie w odpowiednim indeksie. Indeksy przedstawia się duszpasterzowi przed ślubem, przy spisywaniu aktu zawarcia małżeństwa. Katechezy powinny być przeprowadzone nie częściej niż jedna w tygodniu.

W wyjątkowych sytuacjach, gdy ze względów czasowych nie jest możliwe odbycie 10 spotkań w ramach katechizacji przedmałżeńskiej należy narzeczonych przygotować indywidualnie, sprawdzić ich wiedzę i wystawić stosowne zaświadczenie, które należy dołączyć do protokołu.

Wśród zalecanych tematów należy poruszyć:

1.         Powołanie do życia w małżeństwie i rodzinie;

2.         Poznanie siebie w narzeczeństwie;

3.         Zamysł Boga względem małżeństwa i rodziny;

4.         Aspekt prawny zawarcia;

5.         Małżeństwo jako sakrament;

6.         Liturgia ślubu;

7.         Rozwój i zagrożenia miłości małżeńskiej;

8.         Etyka życia małżeńskiego;

9.         Rodzina Kościołem domowym;

10.     Zasady funkcjonowania małżeństwa i rodziny.

 12.5.Rozmowa sprawdzająca wiedzę religijną narzeczonych

Duszpasterz przygotowujący do zawarcia małżeństwa powinien mieć pewność, że narzeczeni posiadają wiedzę dotyczącą katolickiego rozumienia małżeństwa, jego świętości, o obowiązkach wobec siebie i dzieci oraz odznaczają się odpowiednią formacją w tym zakresie. Kapłan własnym nazwiskiem poświadcza, że są odpowiednio przygotowani do ślubu. Do małżeństwa powinny być dopuszczone osoby odpowiednio przygotowane. Służy temu weryfikacja wiedzy i postaw narzeczonych (FC 66).

Duszpasterz nie może dopuszczać do zawarcia małżeństwa sakramentalnego nieprzygotowanych narzeczonych. Jeżeli narzeczeni nie mają odpowiedniej wiedzy o chrześcijańskim rozumieniu małżeństwa i rodziny, nie akceptują zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa, powinien odmówić błogosławienia takiego małżeństwa.

 12.6.Spotkania w Katolickiej Poradni Rodzinnej

Staranne przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa wymaga od duszpasterza skierowania narzeczonych do spotkań z doradcą życia rodzinnego w parafialnej poradni rodzinnej (KPK 1066-1067). Narzeczeni są zobowiązani do uczestnictwa w trzech spotkaniach w parafialnej poradni rodzinnej (DDR 31). W ramach spotkań narzeczonych w parafialnej poradni rodzinnej należy poruszyć następujące tematy:

1.      Zachwyt nad ludzką płodnością;

2.      Cud poczęcia nowego życia,

3.      Wartość metod naturalnych a szkodliwość antykncepcji.

Podczas spotkań z doradcą życia rodzinnego, narzeczeni powinni zostać uświadomieni o odpowiedzialności za wzajemną miłość i przekazywanie życia, otrzymać wiedzę o szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych i sztucznego zapłodnienia oraz nabyć umiejętność stosowania naturalnych metod rozpoznawania płodności (DDR 31). Udzielone porady powinny być zakorzenione w realiach życiowych, podparte solidną wiedzą ze strony doradców życia rodzinnego (por. AL 211). W razie potrzeby należy udzielić narzeczonym porady, gdzie mogą udać się w razie sytuacji trudnych tj. niemoc płciowa, niezgodność grupy krwi, poradnictwa związanego z uzależnieniami. Spotkania z doradcą życia rodzinnego powinny być udokumentowane na specjalnych zaświadczeniach i dołączone do protokołów kanonicznego badania narzeczonych.

 12.7.Wygłoszenie zapowiedzi przedślubnych

Małżeństwo zawierane w Kościele nie jest sprawą prywatną narzeczonych i każde zamierzone małżeństwo należy podać do publicznej wiadomości (KPK 1069)

W parafiach zamieszkania narzeczonych należy wygłosić dwie zapowiedzi przedślubne. Głoszenie zapowiedzi ma na celu badanie stanu wolnego narzeczonych i wykluczenie ewentualnych przeszkód. Obowiązek wygłoszenia zapowiedzi spoczywa na proboszczu stałego lub tymczasowego miejsca zamieszkania każdej ze stron (TIE 94).

Istnieją trzy sposoby wygłoszenia zapowiedzi. Pierwszym jest umieszczenie zapowiedzi w gablocie na piśmie, tak aby było widoczne dla wszystkich przynajmniej przez dwie niedziele lub niedzielę i święto nakazane. Drugą formą jest wygłoszenie zapowiedzi podczas niedzielnych Mszy św. lub w niedzielę i święto nakazane. Trzecim sposobem jest głoszenie zapowiedzi w Kościele , a następnie umieszczenie ich w gablocie na niedzielę i święto nakazane. W uzasadnionych przypadkach ordynariusz miejsca może zwolnić z obowiązku wygłoszenia zapowiedzi (TIE 95).

Jeśli zapowiedzi były głoszone poza parafią, w której było badanie kanoniczne, należy w stosownym czasie zgłosić się po odbiór odpowiedniego dokumentu. Powinien on zawierać adnotację o wygłoszonych zapowiedziach. Zaświadczenia o wygłoszonych zapowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 12.8.Spowiedź przedślubna

Celem bezpośredniego przygotowania narzeczonych do zawarcia małżeństwa jest doprowadzenie ich do pojednania z Bogiem, z samym sobą i z Kościołem. Służy temu sakrament pokuty i pojednania. W ramach bezpośredniego przygotowania do małżeństwa narzeczeni powinni odbyć dwie spowiedzi przedślubne: pierwsza na początku przygotowania, a druga bezpośrednio przed zawarciem małżeństwa. Zaleca się, aby pierwsza spowiedź miała charakter spowiedzi generalnej, która pozwoli lepiej ocenić stan duchowego rozwoju, poznać własne braki przed wejściem w nowy etap życia.

Spowiednik powinien pomóc penitentowi w szczerym wyznaniu grzechów i pouczyć go w wejściu w nowy etap życia i odpowiedzialności za przyszłe małżeństwo. Sakrament pokuty jest sposobem na osiągnięcie doskonałości życia małżeńskiego (DDR 32).

W przypadku wspólnego zamieszkania narzeczonych przed ślubem lub gdy są po ślubie cywilnym trzeba ich zachęcić do czystości przedmałżeńskiej i zaproponować jedną spowiedź przedślubną w ostatnich dniach przed ślubem.

Zaświadczenia o odprawionych spowiedziach powinny być dołączone do protokołu kanonicznego badania narzeczonych.

 12.9.Odprawienie dnia skupienia lub rekolekcji dla narzeczonych

Narzeczeni powinni być skierowani do odbycia dnia skupienia w jednym z sanktuariów maryjnych Diecezji Radomskiej (PZMR 41). Sanktuarium jest miejscem świętym, w którym narzeczeni mogą powierzyć swoje przyszłe małżeństwo Panu Bogu przez pośrednictwo Matki Bożej.

W Diecezji Radomskiej dni skupienia organizowane są cztery razy w roku: II sobota Wielkiego Postu, III sobota maja, II sobota września oraz I sobota Adwentu. Za organizację dni skupienia odpowiadają dekanalni duszpasterze rodzin oraz kustosze sanktuariów. W programie dnia skupienia powinien mieć miejsce rachunek sumienia z możliwością spowiedzi, konferencja, adoracja Najświętszego Sakramentu, Msza św. z homilią, świadectwo doradczyni lub małżeństwa, czas na wymianę poglądów między samymi narzeczonymi. Uczestnictwo w dniu skupienia powinno być obowiązkowe i udokumentowane podpisem i pieczęcią kustosza i dostarczone do parafii, w której jest prowadzone badanie kanoniczne.

 12.10.      Rekolekcje w formie spotkań weekendowych.

Należy także zaproponować narzeczonym udział w rekolekcjach dla narzeczonych. Powinny być one dobrze przygotowane i przeprowadzone w możliwie najlepszy sposób przez specjalny zespół osób, w skład którego wchodzą m.in. kapłan, doradca życia rodzinnego, psycholog, doświadczona para małżeńska, lekarz.

Spotkania weekendowe mogą zastąpić katechizację przedmałżeńską po uwzględnieniu następujących warunków:

?         narzeczeni powinni uczestniczyć przynajmniej w dwóch spotkaniach weekendowych obejmujących całość tematyki przedstawionej w punkcie 12.4 ? Katechizacja przedślubna;

?         program i tematyka spotkań weekendowych została zaakceptowana przez duszpasterza rodzin Diecezji Radomskiej;

?         spotkania z narzeczonymi powinny być prowadzone różnymi metodami tj. wykład, konferencje, warsztaty.

Weekendowe przygotowanie do małżeństwa nie może zastępować przygotowania bliższego, ani spotkań z duszpasterzem parafialnym oraz spotkań z doradcą życia rodzinnego. Ta forma przygotowania powinna być odnotowana w protokole kanonicznego badania narzeczonych.

 12.11.      Spotkania z duszpasterzem celem spisania aktu ślubu i wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości

Akt ślubu spisuje się w parafii, gdzie będzie miał miejsce ślub. W uzgodnionym terminie do kancelarii parafialnej zgłaszają się narzeczeni wraz ze świadkami ślubu, przynosząc zaświadczenia o odbytej spowiedzi przedślubnej, wygłoszonych zapowiedziach, odbytej katechizacji wraz z dniem skupienia, dowodami osobistymi. Świadkami powinny być osoby pełnoletnie, bez względu na narodowość, wyznanie, płeć. Do podpisania aktu ślubu winni wykazać się dowodami osobistymi.

Przy zawarciu sakramentu małżeństwa narzeczeni składają w kancelarii ofiarę pieniężną na utrzymanie osób pracujących w parafii, w tym księży, organisty i zakrystianina. Narzeczeni nie ponoszą kosztów związanych z przygotowaniem do małżeństwa.

 12.12.      Powiadomienie Urzędu Stanu Cywilnego o zwarciu małżeństwa

Duchowny asystujący przy zawieraniu małżeństwa, powinien dopilnować, aby sporządzono ?Zaświadczenie o zawarciu małżeństwa?, czyli wypełnienie drugiej strony ?Zaświadczenia?, które przynieśli narzeczeni z Urzędu Stanu Cywilnego. Powinno być sporządzone w trzech jednakowo brzmiących egzemplarzach, opatrzone pieczęcią parafialną, podpisem duchownego, przed którym zawierano małżeństwo, podpisami nowożeńców i dwóch świadków. Przed upływem pięciu dni proboszcz parafii, na terenie, której było zawarte małżeństwo jest zobowiązany dostarczyć jeden egzemplarz do urzędu stanu cywilnego, drugi egzemplarz przekazuje narzeczonym, a trzeci zostawia w kancelarii parafialnej.

Fakt zawarcia małżeństwa należy niezwłocznie odnotować w księdze zaślubionych i w księdze ochrzczonych, a jeżeli byli ochrzczeni w innej parafii należy przesłać do tej parafii prośbę o dokonanie adnotacji ślubu przy akcie chrztu (KPK 1121-1122).

 12.13.      Sytuacje wyjątkowe

W przypadku trudności w odbyciu przez narzeczonych 10 spotkań, można zorganizować spotkania weekendowe w ramach parafii, dekanatu czy miasta. Zaleca się, aby te katechezy kończyły się odbyciem dnia skupienia dla narzeczonych. Nie powinno się ulegać naciskom narzeczonych na brak czasu do przygotowania do małżeństwa. W wyjątkowych sytuacjach trzeba ich przygotować do małżeństwa indywidualnie przez osobiste rozmowy, podanie lektury i sprawdzenie stanu zdobytej wiedzy (DDR 34).

W uzasadnionych sytuacjach duszpasterz może przeprowadzić indywidualną formę przygotowania do małżeństwa. Może to uczynić przez podanie odpowiedniej lektury i osobistą rozmowę z narzeczonymi. Innym sposobem jest skierowanie ich na rekolekcje czy spotkania weekendowe. W przypadku narzeczonych mieszkających poza granicami Polski, trzeba ich skierować do ośrodków duszpasterstwa polskiego i polskich misji katolickich poza granicami kraju. Taka forma przygotowania powinna być poświadczona stosownym dokumentem i dołączona do protokołu przedślubnego (DDR 34).

Należy zachęcać narzeczonych do organizowania wesel bezalkoholowych. Trzeba także zwracać uwagę, aby zabawy weselne miały charakter zgodny z chrześcijańskim systemem wartości.

 Podsumowanie

Dobre przygotowanie do małżeństwa daje podstawy do trwałości związku małżeńskiego. Jest więc sprawą niezwykle pilną z racji zwiększającej się liczby rozwodów oraz niedojrzałego podejścia do odpowiedzialnego rodzicielstwa. Potrzebę takiej formacji zwiększa fakt laicyzacji społeczeństwa, przesunięcia akcentu na sprawy ekonomiczne oraz podważanie etycznych zasad chrześcijańskich. Dlatego zarówno duszpasterze jak i sami narzeczeni powinni odkrywać wartość sakramentu małżeństwa i odbyć odpowiednie przygotowanie (SPMR 98).

Wykaz skrótów:

AL                  Franciszek. Adhortacja apostolska Amoris Laetitia

DDR               Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin

DOK               Dyrektorium Katechetyczne Kościoła Katolickiego w Polsce

FC                   Jan Paweł II. Adhortacja apostolska Familiaris Consortio

KDK               Konstutucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et

                        spes

KKK               Katechizm Kościoła Katolickiego

KPK               Kodeks Prawa Kanonicznego

PSM                Papieska Rada ds. Rodziny. Przygotowanie do Sakramentu Małżeństwa

PŻMR             Powołanie do życia w małżeństwie i rodzinie

SPMR             Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie

TIE                 Trzecia instrukcja episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa

                        w Kościele katolickim (13.XII.1989)

Bibliografia:

Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin (1.V.2003). Warszawa 2003.

Dyrektorium Katechetycznego Kościoła Katolickiego w Polsce (20.VI.2001). Kraków 2002.

Franciszek. Amoris Laetitia. Adhortacja apostolska o miłości w rodzinie (19.III.2016). Kraków 2016.

Jan Paweł II. Familiaris consortio. Adhortacja apostolska o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym (22.XII.1981). W Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie. T. I s. 133-238.

Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań 1994.

Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. W: Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Poznań 1968 s. 811-987.

Kodeks Prawa Kanonicznego. Poznań 1994.

Powołanie do życia w małżeństwie i rodzinie. W: II Polski Synod Plenarny (1991-1999). Poznań 2001.

Program katechezy parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjanych. Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, Rada do Spraw Rodziny Konferencji Episkopatu Polski. Kraków 2004.

Przygotowanie do Sakramentu Małżeństwa Papieskiej Rady ds. Rodziny (13.V.1996). W: Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie. T. II s. 389-425.

Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie (Konferencja Episkopatu Polski 07.10.2009). Warszawa 2009.

Trzecia instrukcja episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim (13.XII.1989). Kraków 1990.